Predstavljamo vam zanimljive činjenice sa naše planete,za koje možda niste znali.
Australijski gušter nazvan "planinski đavo" može za jedan obrok da pojede od 1.000 do 1.500 mrava.
Najstariji grad u Francuskoj je Marsej. Osnovali su ga Grci oko 600. godine stare ere.
U davna vremena kineske žene koristile su lutku od žada da bi na njoj lekarima pokazale mesto na telu koje ih boli.
Knjiga prosečne veličine sa imenima svih insekata - a na našoj planeti postoji više od 900.000 poznatih vrsta - imala bi oko 6.000 stranica.
S dolaskom tmurnih zimskih dana povećava se čovekova potreba za snom. Početkom marta ova potreba počinje da se smanjuje.
Godine 1994. održana je nesvakidašnja novogodišnja proslava. Bogati putnici, spremni da plate 23.000 dolara, proveli su, leteći "konkordom", 32 sata "na putovanju u nedođiju". Ulazeći u različite vremenske zone, Novu godinu dočekali su više puta.
Papirni tapeti pronađeni su u Kini ubrzo pošto je načinjen i sam papir. U Evropu su stigli u 16. veku.
Cvet lala naziva se još i tulipan. Latinski naziv 'tulipa' nastao je od persijske reči 'dulbant', što znači turban, na šta ovaj cvet i podseća. Od latinskog 'tulipa' nastali su nazivi za lalu u mnogim jezicima, pa i naš izraz tulipan. Prve lukovice lale stigle su u Evropu iz Istanbula.
Malo je poznato da je Napoleon pisao dobre i neobične romane. Njegov roman "Vojvoda od Eseksa" delo je o utvarama koje podseća na priče Edgara Alana Poa, a napisao je, u istočnjačkoj tradiciji, i roman "Prorokova maska".
Tridesetih godina XX veka Diznijev junak Miki vredeo je na filmskoj berzi koliko i Greta Garbo.
Godishnje se popije 135 miliona kubika kafe Medu tecnostima na svetskom trzishtu kafa zauzima drugo mesto odmah iza nafte! vishe o kafi mozete procitati ovde
Kuvani rakovi (ukljucujuci i jastoge) pocrvene jer belancevina zvana betakristalcinin u njihovom oklopu promeni svoju gradu, a time i boju.
Suprotno ukorenjenom mišljenju, magarci spadaju u najpametnije kopitare. Oni, na primer, dlakama na bradi probaju da li je kroz žicanu ogradu puštena struja, a na opasno mesto stupaju samo kad gospodar prede preko njega.
Engleska rec 'set', za koju se u recnicima kao prvo znacenje navodi 'pribor' i 'komplet', ima kao imenica 58, kao pridev 10, a kao glagol 126 znacenja.
Prva smucarska takmicenja održana su 1893. godine u Murcugšlagu, u Austriji.
Još od srednjeg veka crvena boja oznacava pobedu. U to vreme pobedeni vladari morali su da prostru svoj purpurni ogrtac da bi pobednik prešao preko njega. Od tog obicaja nastalo je pravilo da se prilikom dolaska važnih državnika pred njih prostire crven tepih. Prema jednoj americkoj studiji, poznati zacini origano, cimet i kim ne samo da poboljšavaju ukus jela, odnosno kolaca, vec uništavaju i bakterije.
Bižuterija od štrasa može da bude prikladna zamena za skupe dijamante. Ovi blistavi kamencici izraduju se od stakla s velikim dodatkom olova. Štras je u 18. veku pronašao francuski juvelir Federik Štras.
Od svih americkih država najviše nacionalnih parkova ima Aljaska - osam.
Konji spavaju pretežno stojeci. Njihove noge imaju narocit sistem tetiva, kostiju i zglobova koji može bez napora da izrdži težinu ove krupne životinje dok su njeni mišici, u stanju mirovanja, potpuno opušteni.
Prva drzava koja je zenama dala pravo glasa je Novi Zeland. Desilo se 1893. godine.
Jezik kameleona dvostruko je duzi od njegovog tela.
Najvecom nesrecom u istoriji rok muzike smatra se dogadaj iz 1979. godine kad je u drzavi Ohajo, prilikom ulaska na stadion Riverfrant u Sinsinatiju - na kom je grupa "Hu" trebalo da odrzi koncert - masa pohrlila na tribine i pregazila 11 osoba.
U Meksiku zivi ptica slatkovodni gnjurac, koja, kad napushta gnezdo, nosi svoje mladunce pod krilima. Tako postupaju i muzjak i zenka.
Igranje shaha naslepo, tj. bez gledanja na tablu, bilo je poznato u Persiji i Indiji josh u VIII veku.
U novcicima od jednog i dva eura strucnjaci su otkrili vishe nikla nego shto je dozvoljeno, cak 300 puta vishe od granice odredene za nakit. Ovako visok procenat nikla kod osoba koje pate od alergije moze da izazove crvenilo, svrab i slicne neugodne pojave. To, razume se, vazi samo za one koji imaju stalan ili cest dodir sa metalnim eurima.
Zashto konji spavaju pretezno stojeci? Njihove noge imaju narocit sistem tetiva, kostiju i zglobova koji moze bez napora da izdrzi tezinu ove krupne zivotinje dok su njeni mishici, u stanju mirovanja, potpuno opushteni.
Covecije suze proizvode cetiri zlezde smeshtene pokraj oka,ispiraju roznjacu i oticu u nos.. ako ih ima previshe,izlivaju se preko kapaka..Ono shto je zanimljivo to je da svakoga dana covek izluci (i ako neplace) oko pola litra suza !!!
Kada covek duva nos brzina vazduha koji izlazi pod pritiskom,
dostize i 160km/h brzine! (polako sa vashim mlaznjacima)
Tokom jedne menstruacije,zena izgubi 35ml krvi (jedna bocica laka za nokte)
Tokom godine 420ml (prosecna tuba kechapa)
a tokom zivota 15.540 ml (oko 15 kantica farbe od 1L)
Najtajanstvenija knjiga na svetu otkrivena je 1912.
u Italiji. Do današnjeg dana niko još nije uspeo da desifruje pismo.
Dok kod ljudi orgazam u proseku traje cetiri minute, svinje uzivaju punih pola sata.
Za vreme trodnevnog parenja, lavovi usrecuju svoje partnerke na svakih 15 minuta.
Australijski mishevi su tako aktivni da neki muzjaci mogu da uginu od iscrpljenosti.
Nasuprot tome, kod slonova je gotovo za tri sekunde.
Samo 25cm vode (od zemlje naravno) dovoljno je da pomera tj. nosi
teshke predmete,cak i automobile.
Svaki dan na nashoj planeti proizvede se 4 kg plastike po coveku,
interesantno je da od 150 recikliranih flasha (od nekog deterzdzenta)
moze da se napravi jedna stolica, a za duks je dovoljno 15 istih..
(bez plastike vishe nemozemo,ali moze da postane problem ako se neodstranjuje pravilno,
pomislite nekad i na to,sitnim gestovima postizu se velike stvari)
Svakog dana rodi se364.321 covek,a umre147.137...
svakih 24h hasa ionako prenaseljena planeta bogatija je za 217.184 coveka.
Totalno pomracenje sunca deshava se svakih 18 godina.
U Aziji se svakog dana pojede oko 1,5 miliona tona pirincha,sto je odprilike brdo
6 puta vece od Keopsove piramide!
Delfini imaju privilegije kod coveka jer je proporcija njihovog mozga sa telom cak
priblizna covekovoj,smatraju se jednim od najiteligentnijih zivih bica posle coveka.
Delfini se koriste u Americi za lecenje hendikepirane dece ali isto tako ih
adestriraju za vojne upotrebe (postavljanje eksploziva itd.)
Mogu da dostignu brzinu oko 50 km/h.
Od svih americkih drzava najvishe nacionalnih parkova ima Aljaska -osam.
Svakih 40 minuta kod svakog coveka odumre oko 40 miliona celija koze.
Kada bi se sve one sakupile,mogle bi da ispune jednu cetvorospratnicu!
Nashe srce u toku jednog dana otkuca oko 100.800 puta.
Ono kroz nashe krvne sudove upumpa onoliko krvi koliko bi ispunilo
oko 170 prosecnih kada za kupanje!
Sirijski grad Damask najstariji je neprekidno naseljeni grad na svetu.
Procvat je doziveo oko 2000 godina pre nego shto je, 753. godine pre nove ere, osnovan Rim.
Svaki covek u proseku trepne 9.365 puta tokom dana,sklapajuci pri tom oci na
prosecnih 0,15 sekundi. To zajedno iznosi oko 267.000 godina u tami!
(proracunato-naravno za celu planetu)
Na nashoj planeti DNEVNO se pronadje oko 5 kilograma dijamanata!!! To je 274.000 karata...
Tajpan je jedna od najvecih zmija otrovnica na svetu i dugacka je do 3,5m. Ako vam se ide na plazu, bolje bi bilo da se prethodno upoznate sa nekim od stanovnika Tihog okeana. Jedan od njih je meduza zvana morska osa. Ona je najopasnije morsko stvorenje, strashnije od 50 vrsta veoma otrovnih morskih zmija!
a najopasnija krajt-zmija, koja zivi u Kini i istocnom delu Mjanmara (bivshaBurma
Ljudi koji najvishe vremena provode ispred televiziskih aparata su JAPANCI.
Oni prosecno came ispred TV-a citavih 9 casova dnevno!
Uprkos telefonu,internetu... poshte shirom sveta proslede svakog dana oko 1,2 milijarde pisama!
Dok su brodovi gradeni od drveta, pushkarnice i prozorcici bili su cetvrtasti.
U 19. veku, kada se preshlo na izgradnju brodova od celika, ustanovljeno je da se
u uglovima prozora ovaj materijal troshi pre ostalih delova, pa da stoga na tim mestima
voda lakshe prodire. Okrugli prozorcici, koje u nekim jezicima zovu i "bikove oci",
otporniji su i trajniji i zahvaljujuci njima izbegnute su mnoge pomorske nesrece.
Sve svetske pcele dolete svakoga dana na oko 3 TRILIONA cvetova,
proizvodeci tako oko 3.000 tona meda!
Prvi grad na svetu koji je dostigao milion stanovnika bio je Rim, 133.
godine pre nove ere.London
a Njujork 1875. godine.
Danas u svetu ima oko 300 gradova sa više od milion stanovnika.
Svakodnevno svaki mushkarac proizvede oko 300 miliona polnih celija.
Kada bi svaki spermic bio pogodak,citavu svetsku populaciju mogla bi da "proizvedu" samo 23 coveka!
Boja za veterinarski pecat, kojim se obeležava pregledano meso, jestiva je
pod uslovom da se pravi od ljuske grožda, kao što se i radi u velikom broju zemalja.
Od svih životinja ris ima najoštriji sluh: i u najdubljem snu cuje najslabiji šum,
cak i kada dolazi iz daljine. Ova zver cuje tako dobro zahvaljujuci "cetkicama"
na vrhovima ušiju koje joj služe kao neka vrsta antene.
U ruševinama Pompeje - razorene i zatrpane 79. godine, za vreme erupcije
Vezuva - nadena je jedna radionica za izradu sapuna kao i sapun izliven u kalupe.
Naucnici smatraju da je sapun bio izraden istog dana kad je Pompeja stradala.
Kod nas se za krznom postavljenu jaknu s kapuljacom sve cešce upotrebljava naziv anorak.
Tu rec svet mode preuzeo je od Eskima, kao, na primer, i reci kajak i iglu.
Smatra se da je izreku "krv nije voda" skovao nemacki car Viljem II (1888-1918)
misleci na srodstvo, odnosno zajednicko poreklo Engleza i Nemaca.
Mada su ove dve zemlje razdvojene vodom, pripadnici njihovih naroda trebalo bi,
po njegovom mišljenju, da stoje jedni uz druge jer je od svih razlika jaca zajednicka krv.
Ispitivanja obavljena na Državnom univerzitetu Pensilvanije pokazala su da i odrasli muškarci treba da spavaju najmanje osam sati dnevno da bi ostali zdravi. Osobama na kojima je nedelju dana obavljano ispitivanje, a koje su nocu spavale samo šest sati, cešce preti opasnost od srcanog udara i šecerne bolesti. Kod žena koje spavaju manje od osam sati nije zapažena opasnost od pogoršanja zdravstvenog stanja.
Rec banana je africkog porekla i u savremeni svet doneli su je portugalski trgovci robljem. U vreme Aleksandra Velikog ovo ukusno voce Grci su zvali "pala".
Glavni grad Jordana bio je 200. godine naše ere nazvan Filadelfija u cast egipatskog vladara Ptolomeja I Filadelfa.
Osušene banane cetiri puta su hranljivije od svežih.
Havaji su jedina americka država koja uzgaja kafu.
Mongolskikan
U 19. veku Parižani su bili obavezni da se, pre no što stupe u pozorište ili koncertnu dvoranu, obilno namirišu dobrim parfemom.
Za novogodišnje praznike u Japanu se razmeni oko cetiri i po milijarde cestitki.
Prvi predak današnjeg konja živeo je pre 50 miliona godina. Bio je dugacak 30, a visok 25 cm. Na prednjim nogama imao je cetiri, a na zadnjim tri prsta.
Najstariji grad u Francuskoj je Marsej. Osnovali su ga Grci oko 600. godine stare ere.
U davna vremena kineske žene koristile su lutku od žada da bi na njoj lekarima pokazale mesto na telu koje ih boli.
Knjiga prosečne veličine sa imenima svih insekata - a na našoj planeti postoji više od 900.000 poznatih vrsta - imala bi oko 6.000 stranica.
S dolaskom tmurnih zimskih dana povećava se čovekova potreba za snom. Početkom marta ova potreba počinje da se smanjuje.
Godine 1994. održana je nesvakidašnja novogodišnja proslava. Bogati putnici, spremni da plate 23.000 dolara, proveli su, leteći "konkordom", 32 sata "na putovanju u nedođiju". Ulazeći u različite vremenske zone, Novu godinu dočekali su više puta.
Papirni tapeti pronađeni su u Kini ubrzo pošto je načinjen i sam papir. U Evropu su stigli u 16. veku.
Cvet lala naziva se još i tulipan. Latinski naziv 'tulipa' nastao je od persijske reči 'dulbant', što znači turban, na šta ovaj cvet i podseća. Od latinskog 'tulipa' nastali su nazivi za lalu u mnogim jezicima, pa i naš izraz tulipan. Prve lukovice lale stigle su u Evropu iz Istanbula.
Malo je poznato da je Napoleon pisao dobre i neobične romane. Njegov roman "Vojvoda od Eseksa" delo je o utvarama koje podseća na priče Edgara Alana Poa, a napisao je, u istočnjačkoj tradiciji, i roman "Prorokova maska".
Tridesetih godina XX veka Diznijev junak Miki vredeo je na filmskoj berzi koliko i Greta Garbo.
Godishnje se popije 135 miliona kubika kafe Medu tecnostima na svetskom trzishtu kafa zauzima drugo mesto odmah iza nafte! vishe o kafi mozete procitati ovde
Kuvani rakovi (ukljucujuci i jastoge) pocrvene jer belancevina zvana betakristalcinin u njihovom oklopu promeni svoju gradu, a time i boju.
Suprotno ukorenjenom mišljenju, magarci spadaju u najpametnije kopitare. Oni, na primer, dlakama na bradi probaju da li je kroz žicanu ogradu puštena struja, a na opasno mesto stupaju samo kad gospodar prede preko njega.
Engleska rec 'set', za koju se u recnicima kao prvo znacenje navodi 'pribor' i 'komplet', ima kao imenica 58, kao pridev 10, a kao glagol 126 znacenja.
Prva smucarska takmicenja održana su 1893. godine u Murcugšlagu, u Austriji.
Još od srednjeg veka crvena boja oznacava pobedu. U to vreme pobedeni vladari morali su da prostru svoj purpurni ogrtac da bi pobednik prešao preko njega. Od tog obicaja nastalo je pravilo da se prilikom dolaska važnih državnika pred njih prostire crven tepih. Prema jednoj americkoj studiji, poznati zacini origano, cimet i kim ne samo da poboljšavaju ukus jela, odnosno kolaca, vec uništavaju i bakterije.
Bižuterija od štrasa može da bude prikladna zamena za skupe dijamante. Ovi blistavi kamencici izraduju se od stakla s velikim dodatkom olova. Štras je u 18. veku pronašao francuski juvelir Federik Štras.
Od svih americkih država najviše nacionalnih parkova ima Aljaska - osam.
Konji spavaju pretežno stojeci. Njihove noge imaju narocit sistem tetiva, kostiju i zglobova koji može bez napora da izrdži težinu ove krupne životinje dok su njeni mišici, u stanju mirovanja, potpuno opušteni.
Prva drzava koja je zenama dala pravo glasa je Novi Zeland. Desilo se 1893. godine.
Jezik kameleona dvostruko je duzi od njegovog tela.
Najvecom nesrecom u istoriji rok muzike smatra se dogadaj iz 1979. godine kad je u drzavi Ohajo, prilikom ulaska na stadion Riverfrant u Sinsinatiju - na kom je grupa "Hu" trebalo da odrzi koncert - masa pohrlila na tribine i pregazila 11 osoba.
U Meksiku zivi ptica slatkovodni gnjurac, koja, kad napushta gnezdo, nosi svoje mladunce pod krilima. Tako postupaju i muzjak i zenka.
Igranje shaha naslepo, tj. bez gledanja na tablu, bilo je poznato u Persiji i Indiji josh u VIII veku.
U novcicima od jednog i dva eura strucnjaci su otkrili vishe nikla nego shto je dozvoljeno, cak 300 puta vishe od granice odredene za nakit. Ovako visok procenat nikla kod osoba koje pate od alergije moze da izazove crvenilo, svrab i slicne neugodne pojave. To, razume se, vazi samo za one koji imaju stalan ili cest dodir sa metalnim eurima.
Zashto konji spavaju pretezno stojeci? Njihove noge imaju narocit sistem tetiva, kostiju i zglobova koji moze bez napora da izdrzi tezinu ove krupne zivotinje dok su njeni mishici, u stanju mirovanja, potpuno opushteni.
Covecije suze proizvode cetiri zlezde smeshtene pokraj oka,ispiraju roznjacu i oticu u nos.. ako ih ima previshe,izlivaju se preko kapaka..Ono shto je zanimljivo to je da svakoga dana covek izluci (i ako neplace) oko pola litra suza !!!
Kada covek duva nos brzina vazduha koji izlazi pod pritiskom,
dostize i 160km/h brzine! (polako sa vashim mlaznjacima)
Tokom jedne menstruacije,zena izgubi 35ml krvi (jedna bocica laka za nokte)
Tokom godine 420ml (prosecna tuba kechapa)
a tokom zivota 15.540 ml (oko 15 kantica farbe od 1L)
Najtajanstvenija knjiga na svetu otkrivena je 1912.
u Italiji. Do današnjeg dana niko još nije uspeo da desifruje pismo.
Dok kod ljudi orgazam u proseku traje cetiri minute, svinje uzivaju punih pola sata.
Za vreme trodnevnog parenja, lavovi usrecuju svoje partnerke na svakih 15 minuta.
Australijski mishevi su tako aktivni da neki muzjaci mogu da uginu od iscrpljenosti.
Nasuprot tome, kod slonova je gotovo za tri sekunde.
Samo 25cm vode (od zemlje naravno) dovoljno je da pomera tj. nosi
teshke predmete,cak i automobile.
Svaki dan na nashoj planeti proizvede se 4 kg plastike po coveku,
interesantno je da od 150 recikliranih flasha (od nekog deterzdzenta)
moze da se napravi jedna stolica, a za duks je dovoljno 15 istih..
(bez plastike vishe nemozemo,ali moze da postane problem ako se neodstranjuje pravilno,
pomislite nekad i na to,sitnim gestovima postizu se velike stvari)
Svakog dana rodi se364.321 covek,a umre147.137...
svakih 24h hasa ionako prenaseljena planeta bogatija je za 217.184 coveka.
Totalno pomracenje sunca deshava se svakih 18 godina.
U Aziji se svakog dana pojede oko 1,5 miliona tona pirincha,sto je odprilike brdo
6 puta vece od Keopsove piramide!
Delfini imaju privilegije kod coveka jer je proporcija njihovog mozga sa telom cak
priblizna covekovoj,smatraju se jednim od najiteligentnijih zivih bica posle coveka.
Delfini se koriste u Americi za lecenje hendikepirane dece ali isto tako ih
adestriraju za vojne upotrebe (postavljanje eksploziva itd.)
Mogu da dostignu brzinu oko 50 km/h.
Od svih americkih drzava najvishe nacionalnih parkova ima Aljaska -osam.
Svakih 40 minuta kod svakog coveka odumre oko 40 miliona celija koze.
Kada bi se sve one sakupile,mogle bi da ispune jednu cetvorospratnicu!
Nashe srce u toku jednog dana otkuca oko 100.800 puta.
Ono kroz nashe krvne sudove upumpa onoliko krvi koliko bi ispunilo
oko 170 prosecnih kada za kupanje!
Sirijski grad Damask najstariji je neprekidno naseljeni grad na svetu.
Procvat je doziveo oko 2000 godina pre nego shto je, 753. godine pre nove ere, osnovan Rim.
Svaki covek u proseku trepne 9.365 puta tokom dana,sklapajuci pri tom oci na
prosecnih 0,15 sekundi. To zajedno iznosi oko 267.000 godina u tami!
(proracunato-naravno za celu planetu)
Na nashoj planeti DNEVNO se pronadje oko 5 kilograma dijamanata!!! To je 274.000 karata...
Tajpan je jedna od najvecih zmija otrovnica na svetu i dugacka je do 3,5m. Ako vam se ide na plazu, bolje bi bilo da se prethodno upoznate sa nekim od stanovnika Tihog okeana. Jedan od njih je meduza zvana morska osa. Ona je najopasnije morsko stvorenje, strashnije od 50 vrsta veoma otrovnih morskih zmija!
a najopasnija krajt-zmija, koja zivi u Kini i istocnom delu Mjanmara (bivsha
Ljudi koji najvishe vremena provode ispred televiziskih aparata su JAPANCI.
Oni prosecno came ispred TV-a citavih 9 casova dnevno!
Uprkos telefonu,internetu... poshte shirom sveta proslede svakog dana oko 1,2 milijarde pisama!
Dok su brodovi gradeni od drveta, pushkarnice i prozorcici bili su cetvrtasti.
U 19. veku, kada se preshlo na izgradnju brodova od celika, ustanovljeno je da se
u uglovima prozora ovaj materijal troshi pre ostalih delova, pa da stoga na tim mestima
voda lakshe prodire. Okrugli prozorcici, koje u nekim jezicima zovu i "bikove oci",
otporniji su i trajniji i zahvaljujuci njima izbegnute su mnoge pomorske nesrece.
Sve svetske pcele dolete svakoga dana na oko 3 TRILIONA cvetova,
proizvodeci tako oko 3.000 tona meda!
Prvi grad na svetu koji je dostigao milion stanovnika bio je Rim, 133.
godine pre nove ere.
a Njujork 1875. godine.
Danas u svetu ima oko 300 gradova sa više od milion stanovnika.
Svakodnevno svaki mushkarac proizvede oko 300 miliona polnih celija.
Kada bi svaki spermic bio pogodak,citavu svetsku populaciju mogla bi da "proizvedu" samo 23 coveka!
Boja za veterinarski pecat, kojim se obeležava pregledano meso, jestiva je
pod uslovom da se pravi od ljuske grožda, kao što se i radi u velikom broju zemalja.
Od svih životinja ris ima najoštriji sluh: i u najdubljem snu cuje najslabiji šum,
cak i kada dolazi iz daljine. Ova zver cuje tako dobro zahvaljujuci "cetkicama"
na vrhovima ušiju koje joj služe kao neka vrsta antene.
U ruševinama Pompeje - razorene i zatrpane 79. godine, za vreme erupcije
Vezuva - nadena je jedna radionica za izradu sapuna kao i sapun izliven u kalupe.
Naucnici smatraju da je sapun bio izraden istog dana kad je Pompeja stradala.
Kod nas se za krznom postavljenu jaknu s kapuljacom sve cešce upotrebljava naziv anorak.
Tu rec svet mode preuzeo je od Eskima, kao, na primer, i reci kajak i iglu.
Smatra se da je izreku "krv nije voda" skovao nemacki car Viljem II (1888-1918)
misleci na srodstvo, odnosno zajednicko poreklo Engleza i Nemaca.
Mada su ove dve zemlje razdvojene vodom, pripadnici njihovih naroda trebalo bi,
po njegovom mišljenju, da stoje jedni uz druge jer je od svih razlika jaca zajednicka krv.
Ispitivanja obavljena na Državnom univerzitetu Pensilvanije pokazala su da i odrasli muškarci treba da spavaju najmanje osam sati dnevno da bi ostali zdravi. Osobama na kojima je nedelju dana obavljano ispitivanje, a koje su nocu spavale samo šest sati, cešce preti opasnost od srcanog udara i šecerne bolesti. Kod žena koje spavaju manje od osam sati nije zapažena opasnost od pogoršanja zdravstvenog stanja.
Rec banana je africkog porekla i u savremeni svet doneli su je portugalski trgovci robljem. U vreme Aleksandra Velikog ovo ukusno voce Grci su zvali "pala".
Glavni grad Jordana bio je 200. godine naše ere nazvan Filadelfija u cast egipatskog vladara Ptolomeja I Filadelfa.
Osušene banane cetiri puta su hranljivije od svežih.
Havaji su jedina americka država koja uzgaja kafu.
Mongolski
U 19. veku Parižani su bili obavezni da se, pre no što stupe u pozorište ili koncertnu dvoranu, obilno namirišu dobrim parfemom.
Za novogodišnje praznike u Japanu se razmeni oko cetiri i po milijarde cestitki.
Prvi predak današnjeg konja živeo je pre 50 miliona godina. Bio je dugacak 30, a visok 25 cm. Na prednjim nogama imao je cetiri, a na zadnjim tri prsta.
3 OD 4 ITALIJANA SU PRISLUŠKIVANI, A MI??
Jeste li se nekada zapitali:
- dali sam i ja meta?
- dali i u Srbiji neko nekoga prisluškuje?
_ gde je nestala moja privatnost?
- Ko daje dozvole za ovakve stvari?
- dali sam i ja meta?
- dali i u Srbiji neko nekoga prisluškuje?
_ gde je nestala moja privatnost?
- Ko daje dozvole za ovakve stvari?
Ne možemo vam odgovoriti na sva pitanja ali ćemo pokušati da vam pojasnimo neke stvari.
Ko god je zainteresovan a ima novac, može uz preporuku jake detektivske organizacije da nabavi opremu za prisluškivanje u zemljama EU koju je do pre dve godine posedovala CIA ili do tajnih uređaja KGB. Olovke, upaljači, privesci, dometa do 1.500 metara reklamiraju se u katalozima, a prodaju se u EU u prodavnicama oružja za 300 evra, uz to prodaje se i ključ za provalu. Možete da prisluškujete svakoga, samo se postavlja pitanje kako postaviti uređaj, a da to ne bude provala - kaže vlasnik vodeće beogradske detektivske agencije koji želi da ostane anoniman. Ne računajući bubice, kamere, olovke sa prisluškivačima i transemiterima ... koje se u Srbiji po ceni od 20 do 300 evra prodaju ilegalno i preko malih oglasa, ozbiljniji sistemi za praćenje i prisluškivanje prodaju se i za nekoliko miliona dolara. Najsavremenija oprema za satelitsko praćenje mobilnih telefona prodaje se po ceni od 20.000 do 30.000 evra. Pomoću nje vlasnik telefona se prisluškuje čak i ako je aparat isključen, odnosno telefon postaje odašiljač. Jedini lek je da se, prilikom vođenja poverljivih razgovora u četiri oka, iz telefonskog aparata izvadi baterija (informacija je pouzdana).
Napomena!
Mnoge spravice za prisluškivanje, kao i kriptovani telefoni koji se prodaju po raznim sajtovima ili na e-bay-u mogu da budu lažnjaci, ne zaluđujte se već se obratite ozbiljnoj agenciji ili nekome u inostranstvu.
Da se zna! Kazna je do pet godina zatvora
Neovlašćeno prisluškivanje, tonsko snimanje, regulisano je članom 70 KZRS. Predviđena je kazna od tri meseca do tri godine, a licu koje je prisluškivalo i koje dozvoli nekom drugom licu da se upozna sa tonskim snimkom zaprećena je ista kazna. Ukoliko to radi privatno lice, tužba je privatna. Ukoliko je reč o službenom licu (MUP i BIA) koje to radi u vršenju službe, onda je nadležno tužilaštvo i kazna zatvora je od šest meseci do pet godina. Odgovara lice koje je prisluškivalo i ono koje je dalo nalog. Zakon nije predvideo mogućnost da to radi služba. Posebnim zakonom regulisano je postupanje organa koji su nadležni za sprovođenje mere za prisluškivanje u borbi protiv organizovanog kriminala.
Mobilni vode u Hag
Mobilni telefon nije ništa drugo do mala radio-stanica u čiju frekvenciju se ulazi - kaže Trifoni, tvrdeći da zaštita postoji, uz pomoć šifre. Postoje mobilni telefoni sa ugrađenim čipom koji pritiskom na dugme šifruje vaš razgovor. Može svako da vas prisluškuje, ali ne može i da vas razume. Ne možete sprečiti prisluškivanje, ali možete razumljivost. Zato oni što to nisu hteli da uzmu u obzir, a trebalo je, sada sede u Hagu pred obiljem dokumentacije tužilaštva. Zašto Milošević nije hteo uvek da koristi šifru, morate pitati njega. Skupo su plaćali mobilne telefone, ili su ih dobijali, a preko tih telefona su obaveštajnim službama doticale informacije - navodi Trifoni. Još malo o Srbiji...
U Palati pravde tvrde da nema krivičnih prijava za prisluškivanje.
- To što se priča jedna je stvar, a gde su dokazi!? Političari su skloni da mnogo pričaju, malo rade. Zakonski je to zabranjeno, nema krivičnih prijava, drame preko novina - kažu u tužilaštvu. Vuk Drašković, lider SPO, ipak, ima zvaničnu potvrdu Državne bezbednosti da ga prisluškuju, kako u stranci, tako i u kući. - Znam za to od početka, od izlaska moje prve knjige „Sudija“. Dobrica Ćosić i ja smo najduže i najupornije prisluškivani ljudi u Srbiji. Kada bi se čitali ti zapisi trebalo bi 15 dana i noći neprekidnog rada - kaže Drašković rezigniran činjenicom da je sud dao nalog da se uređaji uklone a da to nije učinjeno. - Sumnjam da ga još prisluškuju. Svi ti uređaji mogu da se unište sa daljine. Uništavanje ne znači kopanje zidova, već se oni mogu spržiti jakim udarom struje. Tajnost rada se ne otkriva, a Drašković je želeo da se to ukloni uz pompu i prisustvo novinara - kaže Šutanovac.
Ko se u Srbiji bavi prisluškivanjem
- Ko god je zainteresovan a ima novac - kaže Aleksandar Trifoni, matematičar, profesor na Vojnoj akademiji i skriptolog Odeljenja za zaštitu tajnosti informacija VJ u penziji. Prisluškuje BIA, ali i kriminalci, otmičari, prevarene supruge, studenti...
Da li BIA ima pravo da neovlašćeno prisluškuje građane
„Ne“, tako piše na sajtu BIA. Uz to je obrazloženje koje glasi: - Direktor Agencije može, ako je to potrebno, iz razloga bezbednosti Republike Srbije, svojim rešenjem a na osnovu prethodne odluke suda, odrediti da se prema određenim fizičkim i pravnim licima preduzmu određene mere kojima se odstupa od načela nepovredivosti tajne pisama i drugih sredstava opštenja u postupku utvrđenom zakonom. - Postoje dva načina zakonom regulisana, jedan je vezan za kriminal i tada na osnovu podataka koje prezentuju MUP ili BIA istražni sudija izdaje naredbu za stavljanje tog lica pod meru koja se zove tajna kontrola telefonskog razgovora - kaže Šutanovac. On navodi i drugi način, a to je kada Vrhovni sud, na osnovu podataka koji se prezentuju od strane državnih organa koji se bave bezbednošću, donese odluku o primeni mera. Sve ostalo je zakonski kažnjivo - kaže Šutanovac. Trifoni kaže da ne postoje prepreke da se dođe do informacije koja se prenosi bilo kojim načinom komunikacije, telefonom, faksom, računarom... - Samo znam da je nemoguće prisluškivati kada je reč o fiksnim telefonima, dok je preko mobilnih moguće, ali to je pitanje za stručnjake - kaže Šutanovac. - Obmana javnosti je da se preko telefonskih veza ne može prisluškivati. Možete istovremeno prisluškivati hiljade građana i uključivanjem na određenu reč snimati taj razgovor - kaže Trifoni.
Neki mediji su objavljivali da je jedna trećina najsavremenije opreme u vrednosti od 20 miliona maraka, uvezena pred bombardovanje ilegalnim kanalima iz Francuske i nekih arapskih zemalja, izostala iz evidencije DB nakon 5. oktobra. Navodno je reč o tehnici za prisluškivanje dalekog dometa (i do nekoliko stotina kilometara). Šutanovac negira da je u tom periodu izmešten deo operativne tehnike za prisluškivanje u objekte pripadnika zemunskog i surčinskog klana, što im je, kako su neki mediji objavili, omogućivalo praćenje, tajno snimanje i ucenjivanje političara. Tanja Nikolić-Đaković
Ko ovde koga...
Ako vam je neko ušao u kuću a ništa nije ukradeno, razmislite u šta ste se petljali!
Ako vam je pred kućom često parkiran kombi, možda je tu baš zbog vas!
Ako poznajete nekog političara ili poznatu ličnost, vi možete biti meta!
Ako imate firmu takođe možete biti u centru pažnje...
Cifre govore...
66,9 miliona je broj prisluškivanih telefona (mobilnih) u Italiji.
I to kompanija: Tim 26,2, Vodafone 24, Wind 13,7, Tre 3 .
1,5 milijardi u svetu.
300 miliona evra je cifra koju Italija troši na prisluškivanje razgovora. (za Srbiju nemamo podatke)
KAKO DA SE ZAŠTITIM I KOLIKO ĆE ME KOŠTATI?
Mnogo! Koštaće vas prilično puno ukoliko želite da se zaštitite od prisluškivanja. Jedan od aparata je Cripto - mobilni koji košta 5 do 6.000 evra ili oko 10.000 eura (kopija) Funkcioniše, naravno samo među telefonima istog ranga.
Provera "špijun buba" i raznih mikro odašiljača u vašoj kući ili stanu, od strane specijalista će vas stajati od 400 do 600 evra (po sobi).
Od skoro je na tržištu i softver špijun koji se šalje u obliku MMS poruke, kada jednom otvorite multimedijalnu poruku vaš mobilni postaje elektronsko uvo! Možete čitati sve poruke pristigle i poslate poruke sa praćenog telefona kao i videti poslednjih 5 poziva, takođe možete slušati šta se dešava u okolini ili direktno razgovore prećenog, ali samo na razdaljini do 6 metara. Oficijalno, Spy Fone je izmišljen radi kontrole deteta u drugoj sobi ili slično, međutim, ko još razmišlja o tome?! Prvo što vam je palo na pamet je sigurno vaša žena ili vaš naj veći neprijatelj...
Šalu na stranu, na svu sreću postoji i jedan mnogo bezbolniji način da obavite vaše razgovore sa sigurnošću!
Da se zna! Kazna je do pet godina zatvora
Neovlašćeno prisluškivanje, tonsko snimanje, regulisano je članom 70 KZRS. Predviđena je kazna od tri meseca do tri godine, a licu koje je prisluškivalo i koje dozvoli nekom drugom licu da se upozna sa tonskim snimkom zaprećena je ista kazna. Ukoliko to radi privatno lice, tužba je privatna. Ukoliko je reč o službenom licu (MUP i BIA) koje to radi u vršenju službe, onda je nadležno tužilaštvo i kazna zatvora je od šest meseci do pet godina. Odgovara lice koje je prisluškivalo i ono koje je dalo nalog. Zakon nije predvideo mogućnost da to radi služba. Posebnim zakonom regulisano je postupanje organa koji su nadležni za sprovođenje mere za prisluškivanje u borbi protiv organizovanog kriminala.
Mobilni vode u Hag
Mobilni telefon nije ništa drugo do mala radio-stanica u čiju frekvenciju se ulazi - kaže Trifoni, tvrdeći da zaštita postoji, uz pomoć šifre. Postoje mobilni telefoni sa ugrađenim čipom koji pritiskom na dugme šifruje vaš razgovor. Može svako da vas prisluškuje, ali ne može i da vas razume. Ne možete sprečiti prisluškivanje, ali možete razumljivost. Zato oni što to nisu hteli da uzmu u obzir, a trebalo je, sada sede u Hagu pred obiljem dokumentacije tužilaštva. Zašto Milošević nije hteo uvek da koristi šifru, morate pitati njega. Skupo su plaćali mobilne telefone, ili su ih dobijali, a preko tih telefona su obaveštajnim službama doticale informacije - navodi Trifoni. Još malo o Srbiji...
U Palati pravde tvrde da nema krivičnih prijava za prisluškivanje.
- To što se priča jedna je stvar, a gde su dokazi!? Političari su skloni da mnogo pričaju, malo rade. Zakonski je to zabranjeno, nema krivičnih prijava, drame preko novina - kažu u tužilaštvu. Vuk Drašković, lider SPO, ipak, ima zvaničnu potvrdu Državne bezbednosti da ga prisluškuju, kako u stranci, tako i u kući. - Znam za to od početka, od izlaska moje prve knjige „Sudija“. Dobrica Ćosić i ja smo najduže i najupornije prisluškivani ljudi u Srbiji. Kada bi se čitali ti zapisi trebalo bi 15 dana i noći neprekidnog rada - kaže Drašković rezigniran činjenicom da je sud dao nalog da se uređaji uklone a da to nije učinjeno. - Sumnjam da ga još prisluškuju. Svi ti uređaji mogu da se unište sa daljine. Uništavanje ne znači kopanje zidova, već se oni mogu spržiti jakim udarom struje. Tajnost rada se ne otkriva, a Drašković je želeo da se to ukloni uz pompu i prisustvo novinara - kaže Šutanovac.
Ko se u Srbiji bavi prisluškivanjem
- Ko god je zainteresovan a ima novac - kaže Aleksandar Trifoni, matematičar, profesor na Vojnoj akademiji i skriptolog Odeljenja za zaštitu tajnosti informacija VJ u penziji. Prisluškuje BIA, ali i kriminalci, otmičari, prevarene supruge, studenti...
Da li BIA ima pravo da neovlašćeno prisluškuje građane
„Ne“, tako piše na sajtu BIA. Uz to je obrazloženje koje glasi: - Direktor Agencije može, ako je to potrebno, iz razloga bezbednosti Republike Srbije, svojim rešenjem a na osnovu prethodne odluke suda, odrediti da se prema određenim fizičkim i pravnim licima preduzmu određene mere kojima se odstupa od načela nepovredivosti tajne pisama i drugih sredstava opštenja u postupku utvrđenom zakonom. - Postoje dva načina zakonom regulisana, jedan je vezan za kriminal i tada na osnovu podataka koje prezentuju MUP ili BIA istražni sudija izdaje naredbu za stavljanje tog lica pod meru koja se zove tajna kontrola telefonskog razgovora - kaže Šutanovac. On navodi i drugi način, a to je kada Vrhovni sud, na osnovu podataka koji se prezentuju od strane državnih organa koji se bave bezbednošću, donese odluku o primeni mera. Sve ostalo je zakonski kažnjivo - kaže Šutanovac. Trifoni kaže da ne postoje prepreke da se dođe do informacije koja se prenosi bilo kojim načinom komunikacije, telefonom, faksom, računarom... - Samo znam da je nemoguće prisluškivati kada je reč o fiksnim telefonima, dok je preko mobilnih moguće, ali to je pitanje za stručnjake - kaže Šutanovac. - Obmana javnosti je da se preko telefonskih veza ne može prisluškivati. Možete istovremeno prisluškivati hiljade građana i uključivanjem na određenu reč snimati taj razgovor - kaže Trifoni.
Neki mediji su objavljivali da je jedna trećina najsavremenije opreme u vrednosti od 20 miliona maraka, uvezena pred bombardovanje ilegalnim kanalima iz Francuske i nekih arapskih zemalja, izostala iz evidencije DB nakon 5. oktobra. Navodno je reč o tehnici za prisluškivanje dalekog dometa (i do nekoliko stotina kilometara). Šutanovac negira da je u tom periodu izmešten deo operativne tehnike za prisluškivanje u objekte pripadnika zemunskog i surčinskog klana, što im je, kako su neki mediji objavili, omogućivalo praćenje, tajno snimanje i ucenjivanje političara. Tanja Nikolić-Đaković
Ko ovde koga...
Ako vam je neko ušao u kuću a ništa nije ukradeno, razmislite u šta ste se petljali!
Ako vam je pred kućom često parkiran kombi, možda je tu baš zbog vas!
Ako poznajete nekog političara ili poznatu ličnost, vi možete biti meta!
Ako imate firmu takođe možete biti u centru pažnje...
Cifre govore...
66,9 miliona je broj prisluškivanih telefona (mobilnih) u Italiji.
I to kompanija: Tim 26,2, Vodafone 24, Wind 13,7, Tre 3 .
1,5 milijardi u svetu.
300 miliona evra je cifra koju Italija troši na prisluškivanje razgovora. (za Srbiju nemamo podatke)
KAKO DA SE ZAŠTITIM I KOLIKO ĆE ME KOŠTATI?
Mnogo! Koštaće vas prilično puno ukoliko želite da se zaštitite od prisluškivanja. Jedan od aparata je Cripto - mobilni koji košta 5 do 6.000 evra ili oko 10.000 eura (kopija) Funkcioniše, naravno samo među telefonima istog ranga.Provera "špijun buba" i raznih mikro odašiljača u vašoj kući ili stanu, od strane specijalista će vas stajati od 400 do 600 evra (po sobi).
Od skoro je na tržištu i softver špijun koji se šalje u obliku MMS poruke, kada jednom otvorite multimedijalnu poruku vaš mobilni postaje elektronsko uvo! Možete čitati sve poruke pristigle i poslate poruke sa praćenog telefona kao i videti poslednjih 5 poziva, takođe možete slušati šta se dešava u okolini ili direktno razgovore prećenog, ali samo na razdaljini do 6 metara. Oficijalno, Spy Fone je izmišljen radi kontrole deteta u drugoj sobi ili slično, međutim, ko još razmišlja o tome?! Prvo što vam je palo na pamet je sigurno vaša žena ili vaš naj veći neprijatelj...
Šalu na stranu, na svu sreću postoji i jedan mnogo bezbolniji način da obavite vaše razgovore sa sigurnošću!
Nove zanimljivosti
- Najveca semenka na svetu, je seme bilje Coco-de-mer, koja raste na Sejshelima, moze dostici tezinu do 18 kg, i ima karakteristican izgled (kao ljudska zadnjica :D)
- Bambus je biljka koja ima najbrzi rast, nekoliko stopa za svega 24 sata.
- Indigo, boja koja se koristi za farbanje Dzinsa, je u stvari zute boje, sve dok ne dodje u dodir sa vazduhom.
- Ljudi koji se bave branjem chaja, mogu u jednom danu, da sakupe chaja, koliko tezi jedan prosecan desetogodisnjak.
- Amazonijski Indijanci, su sakupljali latex, sa drveta, i njime mazali noge, to je prva forma gumenih cizama na svetu.
- 'Drvo' banane, u stvari nije drvo, vec biljka koja dostize visinu i do 6 metara, pa je ljudi cesto nazivaju drvetom.
- Znate li da reciklaza samo jedne staklene flase, sacuva energije toliko, koliko je potrebno da radi TV sat i po vremena?
- Otpad (djubre, smece) proizvedeno uU.K.
- U toku samo jedne godine, sakupimo toliko djubreta, u kantama za djubre, da kada bismo ih poslagali, jednu na drugu, dosegle bi do meseca!
- Jedno drvo, moze kroz sebe da isfiltrira, do 30 kg, stetnih materija, koje zagadjuju vazduh, svake godine.
- Da li ste znali, da u sastav svakog kompjutera, ulazi 31 razlicit metal i mineral?
- Colorado Indijanci su koristili crvenu boju sa drveta Bixa orellana, koje raste u prasumi, da farbaju svoju kosu, mi danas koristimo, istu tu boju, da farbamo sireve.
- Banane, su najpopularnije voce uU.K.
- Bambus je biljka koja ima najbrzi rast, nekoliko stopa za svega 24 sata.
- Indigo, boja koja se koristi za farbanje Dzinsa, je u stvari zute boje, sve dok ne dodje u dodir sa vazduhom.
- Ljudi koji se bave branjem chaja, mogu u jednom danu, da sakupe chaja, koliko tezi jedan prosecan desetogodisnjak.
- Amazonijski Indijanci, su sakupljali latex, sa drveta, i njime mazali noge, to je prva forma gumenih cizama na svetu.
- 'Drvo' banane, u stvari nije drvo, vec biljka koja dostize visinu i do 6 metara, pa je ljudi cesto nazivaju drvetom.
- Znate li da reciklaza samo jedne staklene flase, sacuva energije toliko, koliko je potrebno da radi TV sat i po vremena?
- Otpad (djubre, smece) proizvedeno u
- U toku samo jedne godine, sakupimo toliko djubreta, u kantama za djubre, da kada bismo ih poslagali, jednu na drugu, dosegle bi do meseca!
- Jedno drvo, moze kroz sebe da isfiltrira, do 30 kg, stetnih materija, koje zagadjuju vazduh, svake godine.
- Da li ste znali, da u sastav svakog kompjutera, ulazi 31 razlicit metal i mineral?
- Colorado Indijanci su koristili crvenu boju sa drveta Bixa orellana, koje raste u prasumi, da farbaju svoju kosu, mi danas koristimo, istu tu boju, da farbamo sireve.
- Banane, su najpopularnije voce u
"Vidjena" sirena
Opština grada Kirjat Jama je ove izveštaje svhatila veoma ozbiljno, ponudivši nagradu od milion dolara bilo kome ko može da dokaže postojanje sirene u izraelskim vodama. U opštini kažu da je u poslednjih nekoliko meseci sirena vidjena čak 12 puta.
"Mnogi ljudi nam kažu da su sigurni da su videli sirenu, a svi oni nemaju veze jedni s drugima," rekao je portparol opštine Nati Zilberman stranim novinarima.
Sirena je primećena samo pri zalasku sunca, sudeći prema izveštajima u medijima, što je provuklo hiljade ljudi s fotoaparatima i kamerama da pokušaju da je "uhvate" bar na snimku.
"Ljudi kažu da je to pola devojka, pola riba, koja skače kao delfin. Ona izvodi razne trikove, a zatim nestane," rekao je Zilberman.
Na pitanje da li je racionalnije objašnjenje da se radi ipak samo o delfinu ili nekoj velikoj ribi, on je odgovorio odlučno:" Kažu da ima žensku figuru, izgleda kao mlada devojka".
Opština je kasnije porekla da je nagrada ponudjena samo radi publiciteta, ali je rečeno da bi postojanje sirene svakako moglo da privuče više turista.
Hvatanje pola ribe, pola devojke nije neophodno, dovoljno je da se da proverljiva fotografija rekao je Zilberman.
Na pitanje kako opština može da plati toliku sumu odgovorio je:" Verujem da ako je ovde zaista sirena, onda će toliko mnogo ljudi i turista doći u Kirjat Jam, da će se sakupiti mnogo više novca od milion dolara."
"Mnogi ljudi nam kažu da su sigurni da su videli sirenu, a svi oni nemaju veze jedni s drugima," rekao je portparol opštine Nati Zilberman stranim novinarima.Sirena je primećena samo pri zalasku sunca, sudeći prema izveštajima u medijima, što je provuklo hiljade ljudi s fotoaparatima i kamerama da pokušaju da je "uhvate" bar na snimku.
"Ljudi kažu da je to pola devojka, pola riba, koja skače kao delfin. Ona izvodi razne trikove, a zatim nestane," rekao je Zilberman.
Na pitanje da li je racionalnije objašnjenje da se radi ipak samo o delfinu ili nekoj velikoj ribi, on je odgovorio odlučno:" Kažu da ima žensku figuru, izgleda kao mlada devojka".
Opština je kasnije porekla da je nagrada ponudjena samo radi publiciteta, ali je rečeno da bi postojanje sirene svakako moglo da privuče više turista.
Hvatanje pola ribe, pola devojke nije neophodno, dovoljno je da se da proverljiva fotografija rekao je Zilberman.
Na pitanje kako opština može da plati toliku sumu odgovorio je:" Verujem da ako je ovde zaista sirena, onda će toliko mnogo ljudi i turista doći u Kirjat Jam, da će se sakupiti mnogo više novca od milion dolara."
Bosna i Hercegovina nalazi se u zapadnom dijelu balkanskog poluotoka, na sjeveru, zapadu i jugu granici sa Hrvatskom, a na istoku sa Srbijom i Crnom Gorom. Njena površina od 51.197 km2, podijeljena izmedu dva entiteta, Republike Srpske (25.208 km2) i Federacije BiH (25.989 km2), uglavnom je sacinjena od brda i planina. Mnoge rijeke prolaze njome, izmedu ostaloga tu su Sava, Drina i Neretva; one upucuju na mostove, koji su istinski arhitektonski simbol Bosne i Hercegovine; prije simbol suživota zajednica koje je cine, potom sa bombardiranjem i rušenjem simbol razdora uzrokovanog godinama rata, te na koncu, sa obnovom, simbol nade u jednu novu multietnicku Bosnu.
Trenutno se broj stanovnika Bosne i Hercegovine procjenjuje na 3.828.397 milijuna (Državna agencija za statistiku, Sarajevo, juni/lipanj 2002.), što je mnogo manje od broja stanovnika prema popisu iz 1991. godine (4.377.033). Rat je uzrokovao kretanja stanovništva ne samo unutar zemlje, vec i prema inostranstvu.
Zvanicni jezici su bosanski, hrvatski i srpski, koji su, izuzevši male leksicke i izgovorne razlike, identicni. Zvanicna valuta je KM ili konvertibilna marka koja je vezana za Euro utvrdenim
ario Terzic - Istina je, nismo ni u Španjolskoj, ni na Karaibima. Ali i u Bosni se ima šta vidjeti. Oni koji su se malo više zanimali za balkansko podrucje i ono što se ovih posljednjih godina dešavalo u Bosni moci ce zadovoljiti svoju znatiželju, ali i vidjeti bajkovite pejzaže.
______________________________________________________
Susret istoka i zapada
Andrea Rossini - Živio sam dvije godine u jednom dijelu Bosne i Hercegovine koju je Ballarò (emisija stanice Rai3) u izdanju utorkom navecer opisao kao podrucje zagadeno mudžahedinima naoružanim do zuba, koji jedva cekaju da pokrenu sveti rat protiv Italije.
______________________________________________________
Edin i ekstremni sport
Cristina Piffer e Massimo Moratti - Prije godinu dana Associazione Progetto Prijedor i Associazione Tremembé stvorili su projekt odgovornog turizma na Balkanu, oformivši mrežu operatora u raznim zemljama europskog jugo-istoka, i otvorivši Internet stranicu (www.viaggiareibalcani.org) posvecenu svima koji žele putovati ovom regijom.
______________________________________________________
Putevi odgovornog turizma
Giorgio Moro - Grupa volontera iz Torina "Percorsi di Pace"(Putanje mira), u suradnji sa udruženjem "Ambasciata della Democrazia Locale a Zavidovici" (Ambasada lokalne demokracije u Zavidovicima), sa Speleo-alpinistickim udruženjem "Atom" i sa CTA Volontari per lo Sviluppo (Volonteri za razvoj) organizira ove godine dva putovanja odgovornog turizma na Balkanu, i to oba u Bosni i Hercegovini.
______________________________________________________
Mostar i most koji više ne spaja
Paolo Rumiz - Kad se srušio, 9. novembra/studenog 1993. godine, dolina Neretve ispunila se tišinom. Topovi su utihnuli, nijemi pred starim mostom kojeg više nema. Tutnjava se smirila, potom zanijemiše i snajperi.
______________________________________________________
Prijedor, grad povratka
Razgovor sa Michele Nardelli, jednim od promotora Projekta Prijedor
______________________________________________________
Sportsko-prirodne mogucnosti
Naš prijatelj Massimo Moratti istice nekoliko mjesta izvrsnih za uživanje u prirodi, ali i za sport...
______________________________________________________
Biciklom od Trsta do Sarajeva 2006
Manifestacija biciklistickog turizma Trst - Sarajevo predvidena za proljece 2006 (4.06.-18.06.2006) je sastavni dio projekta koji vec tri godine pojedine asocijacije iz Trentina promoviraju na podrucju Balkana.
______________________________________________________
“Pedalati” Balkanom. Odgovorni turizam na dva tocka.
Federico Sicurella – Pomalo zaboravljena draž biciklizma, prevozno sredstvo zadivljujuce mehanisticke perfekcije i za mnoge nerazdvojni životni saputnik, ponovo se konkretno aktualizira kroz oblike odgovornog turizma.
______________________________________________________
Nove web stranice projekta "Okusi Hercegovinu"
Denis Kajic - Predstavljamo vam nove web stranice projekta “Okusi Hercegovinu“, www.okusihercegovinu.org, koje su nastale kao plod temeljitog istrazivackog rada na terenu sa ciljem da približe i ucine dostupnim zanimljive i korisne informacije iz hercegovacke regije.
______________________________________________________
Ružica: cvijet za reverom biciklijade Trst - Sarajevo
Federico Sicurella – Stanovništvo Ružice, naselja na periferiji Bihaca sa velikim prisustvom romske populacije pokazuje snažan duh zajednice prilikom doceka grupe biciklista iz Italije.
______________________________________________________
Na putu: Jugoslavija u malom
Vitorio Filippi – Kakva vrsta turizma je moguca u Bosni i Hercegovini danas? Ako pod odlaskom na odmor podrazumijevate bijeg od problema i obaveza ovakvo putovanje nije baš najidealnija opcija za vas. Ali, ukoliko ste zainteresovani za otkrivanje dubljeg znacenja putovanja, onda bi odlazak u Bosnu mogao biti pravi izbor.
______________________________________________________
Staze - Živjeti i voljeti planinu
Michele Nardelli - “Staze. Planiranje, znakovi i održavanje” , naziv je knjige koju je izdao, i preveo na južnoslavenske jezike, Klub talijanskih alpinista – sekcija Trento, sa namjerom da posluži kao sredstvo približavanja i demilitarizacije planina u Bosni i Hercegovini, Srbiji i Kosovu.
______________________________________________________
Ekoturizam u Nevesinju”
Denis Kajic - Projekat je rezultat Studije samoodrživog razvoja kroz eko-turizam u BiH, na kojoj je od decembra 2003. godine radio tim eksperata za regionalno planiranje, turizam i upravljanje zaštitom okoline koji je JICA poslala u BiH sa ciljem razvoja projekata i ljudskih resursa u sektoru eko-turizma u BiH.
______________________________________________________
Valorizacija turistickog ambijenta u jugoistocnoj Evropi
Danas, u utorak, 3 aprila 2007, u Mostaru, u sjedištu Privredne Komore Federacije održava se jako bitna konferencija o “Valorizaciji ambijentalnog turizma u Jugoistocnoj Evropi”.
______________________________________________________
Otvoren nacionalni spomenik "Kršlakova kuca"
U Jajcu je u cetvrtak, 29.03.2007. godine svecano otvorena obnovljena kuca Ibrahim-bega Kršlaka, kao dio projekta Britanskog savjeta „Kulturno nasljede – Staza kraljeva“
______________________________________________________
Green Tour predlaže: provedite ljeto u kontaktu s prirodom
Amar Colahodzic e Emir Derviševic - Green tour (GT) BiH je relativno mlada organizacija koja se bavi promocijom i razvojem ekoturizma kao odgovornog pristupa prirodnom okruženju u cilju njegove zaštite i ocuvanja, kvalitetnijeg ekološkog i kulturnog razumijevanja, kao i poboljšanja materijalnog i socijalnog blagostanja lokalnog stanovništva.
______________________________________________________
Made in BiH
Sara Gigante - Mersiha Musabašic je mlada bosanskohercegovacka umjetnica koja od decembra 1992. godine živi u Italiji. Nakon pocetnog odbijanja da prihvati dešavanja u zemlji iz koje dolazi, Mersiha odlucuje da pokuša razumijeti šta se ustvari desilo.
______________________________________________________
Stecci
Denis Kajic - Stecci su jedna od najprepoznatljivijih pojava vezanih za kulturno naslijede Bosne i Hercegovine. Rijec je o nadgrobnim spomenicima pod koje su se sahranjivali stanovnici srednjovjekovne Bosne, a do danas ih je ostalo sacuvano oko 60 000 primjeraka. Posjetili smo nekropolu Sankovica, na Grckoj glavici, u Biskupu (opština Konjic), gdje se nalazi oko 115 stecaka.
______________________________________________________
Nove inicijative odgovornog turizma u Bosni i Hercegovini
Eugenio Berra - Povecava se broj inicijativa i putovanja odgovornog turizma koje imaju za cilj upoznavanje Balkana. Organizacija “Culture in movimentino”, sa sjedištem u Firenci, organizuje putovanje u Bosnu i Hercegovinu, u periodu od 20. do 30. septembra
______________________________________________________
11. Mostarski Interkulturalni Festival
Denis Kajic - Kultura i umjetnost jesu nacini izražavanja covjeka koji nastaju i ostvaruju sebe kroz slobodu i spontanost. MIF (Mostarski Interkulturalni Festival) baštini i sprovodi takav pristup vec jedanaest godinu u gradu Mostaru, sa ciljem reintegracije, razmjene i oživljavanja kulturnih i umjetnickih vrijednosti koje su se izgubile ispod politiziranih slojeva društva.
______________________________________________________
Rainbow u Bosni i Hecegovini
Denis Kajic - Rainbow hipi okupljanja se održavaju još od 1970-ih, svake godine u drugoj zemlji. Ove godine se Rainbow organizira u Bosni i Hercegovini od 14. srpnja do 12. kolovoza 2007. Vrhunac dogadanja je žurka u noci punog mjeseca 29/30. srpnja 2007.
______________________________________________________
Green Days
Trodnevno okupljanje pojedinaca i organizacija koje djeluju na polju razvoja odgovornog turizma i zaštite životne sredine
______________________________________________________
Vodic „Okusi Hercegovinu“
Vodic „Okusi Hercegovinu“ realiziran je u okviru projekta „ Okusi Hercegovinu“, i financiran od Regije Toskana i pod pokroviteljstvom Talijanske Ambasade u Sarajevu.
______________________________________________________
Markiranje staza oko Vardišta
Silvestro Francesco Rivolta - Fama o miniranim, ratnim zonama i zaspostavljanje od strane turistickih brošura, doprinijeli su da bosanska brda ostanu nepoznanica za turiste koji posjecuju našu zemlju.
______________________________________________________
EuroVelo kroz BiH
Denis Kajic - Na sastanku upravnog odbora Evropske biciklisticke federacije u Švajcarskoj, dobivena je saglasnost da se pokrene inicijativa za ukljucivanje Bosne i Hercegovine u projekat EuroVela. EuroVelo je projekat ECF-a (European Cyclist's Federation) za izgradnju i razvoj mreže biciklistickih staza kroz cijelu Evropu.
______________________________________________________
Zeleno – boja buducnosti
Denis Kajic - Fondacija "Heinrich Boll", u saradnji sa "The Green East-West Dialogue" i "Green European Foundation", je 6. i 7. oktobra u Sarajevu organizovala Medunarodnu konferenciju "Zeleno - boja buducnosti: potencijal za reformsku politiku na jugoistoku Europe“.
______________________________________________________
"Dani gljiva 2007"
Boro Maric - Iza nas su i cetvrti po redu „Dani gljiva“ u Mrkonjic Gradu. Naravno, najuspješniji do sada. Nije rijec o hvalisanju, naš uspjeh je mjerljiv i veci je od prošlogodišnjeg bar za dva puta, upravo za onoliko koliko je bilo više ucesnika. Još uvijek sredujemo utiske, bilježimo propuste, sakupljamo materijale.
______________________________________________________
"Poziv za ucešce u obuci mladih za razvoj omladinskog turizma u BiH
Green Visions, nezavisna organizacija koja je posvecena receptivnom turizmu i promociji BiH širom svijeta i koja se bavi razvojem eko-turizma, održivim razvojem lokalnih zajednica i ruralnog podrucja, organizuje edukativni program za mlade koji finansira Njemacko društvo za tehnicku saradnju (GTZ) iz Sarajeva.
______________________________________________________
Tragovima bosanskog kraljevstva
Fondacija Mozaik ce u naredne tri godine raditi na realizaciji projekta “Tragovima bosanskog kraljevstva”, koji kroz tematiku srednjovjekovne Bosanske države želi poboljšati konkurentnost Bosne i Hercegovine u sferi kulturnog turizma, privuci strane turiste i obogatiti domacu turisticku ponudu.
______________________________________________________
Extreme Sports Club Scorpio
Da li ste nekada posjetili bosanske planine i zapitali se kako izgledaju u zimskom periodu? Jeste li umorni od gužve na Jahorini i Bjelašnici i rado bi probali nešto drugo? U potrazi ste za mekanim snijegom? U tom slucaju spremni ste za Skitouring program.
______________________________________________________
Medunarodni volonterizam "Terre e Libertà"
Na stranici http://www.terreliberta.org/ su otvorene prijave za projekat medunarodnog volonterizma “Terre e Libertà", koji se odvija u organizaciji NGO IPSIA. Radi se o jedinstvenom obliku volonterskog rada u kojem mladi ljudi imaju priliku medusobno se upoznati, posjetiti razlicite zemlje i uciniti nešto za dobrobit lokalnog stanovništva u sredinama u kojima se volonterski kamp odvija.
______________________________________________________
“Zajednicke bašte” u Bosni i Hercegovini
Denis Kajic - Od 2000. godine u sarajevskom naselju Stup pokrenut je projekat “zajednickih bašti” u kojem ljudi razlicitih nacionalnosti zajedno rade na zemljišnim parcelama i prema nacelima organske poljoprivrede proizvode povrce za sebe i svoje porodice.
______________________________________________________
Posjeti Prijedor
Stefania Ziglio - Tokom mog boravka u Prijedoru, gradu od 90 000 stanovnika smještenom na sjeveroistoku Bosne i Hercegovine, u entitetu Republika Srpska (koji zajedno sa entitetom Federacija BIH tvori državu Bosnu i Hercegovinu), otkrila sam jednu realnost koja unatoc svim svojim kontradiktornostima u sebi sadrži i mnoge elemente pozitivne dinamike.
______________________________________________________
Vitezovi na dobojskoj tvrdavi
Denis Kajic - "... pri prelazu nekog zavoja na putu, ispred nas se pojavio, na kupastom brdu, lijepo ustolicen stari grad Doboj... Stara tvrdava kruniše glavicu brda i mi smo se uputili gore. Nju ovde nazivaju stari grad, a on je jedan od najinteresantnijih relikvija citave Bosne. Artur Evans (engleski putopisac i arheolog).
______________________________________________________
Turisticki razvoj u dolini Drine
Denis Kajic - U partnerstvu sa opštinama u BiH: Srebrenica, Bratunac, Višegrad i Rudo, i opštinama u Srbiji i Crnoj Gori: Ljubovija, Bajina Bašta, Užice i Priboj, CARE BH/C je implementirao program koji ce organizovati ove opštine kao jedan turisticki region i uvesti brojne projekte vezane za turisticki razvoj koji ce biti izgradeni na šansama i potencijalima zajednicki identifikovani od strane osam opština ukljucenih u proces lokalnih konsultacija.
______________________________________________________
11.juli u Srebrenici
Fondacija Alexander Langer Stiftung iz Bolcana organizuje dva putovanja u Bosnu i Hercergovinu povodom obilježavanja 13. godišnjice genocida u Srebrenici. Prvo putovanje obuhvata Tuzlu, Srebrenicu i Sarajevo, dok drugo ukljucuje samo boravak u Srebrenici.
______________________________________________________
Okusi i senzacije Balkana
Interkulturalno udruženje “Istok” , u saradnji sa udruženjem “Progetto accoglienza” i pod pokroviteljstvom Odjela za kulturu opštine Borgo S.Lorenzo i zajednice Mugello , po prvi put organizuje dešavanje koje ce se desiti 6. i 7. juna u Villaggio La Brocchi (Italija), ulica Faentina, Loc. Canicce 7/1, Borgo S.Lorenzo (Fi).
______________________________________________________
Ljudi i staze
Elena Piazza - Kao i prethodnog ljeta i ove ce godine malo mjesto Vardište, nadomak Breze u srednjoj Bosni, ugostiti grupu mladih Italijana, “naoružanih” cetkicama i bojama, spremnim za bojenje po kamenju i drvecu.
______________________________________________________
Splavarenje Tarom
Ja sam Fikret Pendek osnivac i predsjednik Udruženja splavara Drine i Tare “Adem Pendek”, koje nosi ime po mom tragicno preminulom ocu. Pripadam cetvrtoj generaciji familije Pendek koja vec punih 100 godina plovi na tradicionalnim drvenim splavovima, najstarijem plovilu na svijetu, nudeci taj jedinstveni ugodaj svim ljubiteljima nedirnute prirode.
______________________________________________________
Vlada FBiH o korištenju solarne energije
Federalno ministarstvo energije, rudarstva i industrije upoznalo je Vladu FBiH s Informacijom o promociji iskorištavanja solarne energije u BiH s prijedlogom primjene u okviru izgradnje zgrade Vlade FBiH u Mostaru. BiH je potpisnica brojnih medunarodnih ugovora o zaštiti okoline uljucujuci i one koji se odnose na smanjenje emisije staklenickih plinova.
______________________________________________________
Izmedu neba i zemlje
Publikacija „Izmedu neba i zemlje“ je nastala sa željom da citaocima približi ljepotu hercegovacke prirode uz pomoc deset ekskurzijskih staza smještenih u planinskim predjelima Veleža, Prenja, Cvrsnice i Cabulje.
______________________________________________________
Zeleni - Neretva upozoravaju
Pitanje gradnje hidroelektrana na Neretvi uzvodno od Konjica, tj. u njezinu gornjem toku, od pocetka je nailazilo na brojne otpore. Sukobljavaju se opci interesi, izraženi potrebama vlasti (države) za osiguranjem elektricne energije i težnje zaštitara i ljubitelja prirode da se zaštiti tok i velicanstveni krajolik kanjona Neretve.
______________________________________________________
Biciklisticka utrka "Giro bambino"
Udruženje gradana za promociju urbanog biciklizma Giro di Sarajevo, u okviru svojih redovnih godišnjih aktivnosti i kao logican slijed nakon vrlo uspješnih prošlogodišnjih projekata, nastavlja sa promoviranjem biciklizma kao sporta, rekreacije i vida alternativnog prijevoza u gradu Sarajevu.
______________________________________________________
Obnovljen Stari kameni most u Konjicu
Na dan opštine Konjic, 16. juna, svecano je otvoren Stari kameni most. Radovi na obnovi Starog mosta sa šest lukova poceli su 12. maja 2006. Ovaj most se smatra se gdje se Hercegovina spaja sa Bosnom, a uz mostarski Stari most i most Mehmed-paše Sokolovica u Višegradu, jedna je od najljepših gradevina iz turskog doba.
______________________________________________________
Odgovorni turizam u Bosni
Stefania Ziglio - Udruženje "Promotur" je u saradnji sa Turistickom organizacijom opštine Prijedor, Agencijom lokalne demokratije iz Prijedora te nevladinom organizacijom “Associazione Progetto Prijedor”, organiziralo okrugli sto pod nazivom “Kreiranje prepoznatljive turisticke ponude - Potkozarje”
______________________________________________________
Završen peti biciklisticki maraton Bihac - Srebrenica
Sudionici Petog biciklistickog maratona Bihac - Srebrenica "Da se ne zaboravi, da se ne ponovi" sinoc su stigli u Srebrenicu, gdje ce u danas nazociti dženazi i ukopu 534 žrtve genocida u Srebrenici. U karavani je 140 biciklista iz naše zemlje i sedam europskih zemalja, koji su tijekom prethodna tri dana, u tri etape, prešli put u dužini od 497 kilometara, da bi 11. srpnja bili prisutni središnjoj manifestaciji povodom obilježavanja godišnjice genocida u Srebrenici i na taj nacin odali pocast žrtvama srebrenickog genocida.
______________________________________________________
"Hi hundred"
Pokretanjem zajednickog regionalnog projekta "HI Hundred" s ciljem promocije omladinskog turizma i hostelinga u regiji u Sarajevu su u periodu od 7. do 9. augusta predstavnici 9 nacionalnih hostelskih udruženja iz regije centralne i istocne Evrope obilježili 100. godišnjicu omladinskog hostelinga.
______________________________________________________
Treca Medunarodna sedmica sjecanja
Fondacija „Alexander Langer“ i Udruženje “Tuzlanska Amica” u saradnji sa udruženjem “Sara”, opštinom Srebrenica i sedam drugih opština iz Italije, po treci put u Srebrenici organizuju Medunarodnu sedmicu sjecanja. Ova manifestacija se odvija u sklopu projekta “Adopt Srebrenica” a ima za cilj doprinijeti procesu izgradnje povjerenja, medunarodnog dijaloga i podrške kulturi u znaku mira i suživota.
______________________________________________________
Paragliding ljeto 2009
Paragliding ili padobransko jedrenje je slobodno letenje uz pomoc jednostavne letjelice u obliku padobrana. U Bosni i Hercegovini paragliding ima sve više poklonika, a na let ispod bosanskohercegovackog neba se sve više odlucuju i ljubitelji slobodnog letenja iz susjednih zemalja.
______________________________________________________
Vrbas Adventure Resort
Vrbas Adventure Resort je projekat koji finansira Evropska unija a realizuje Turisticka organizacija grada Banja Luke(TOBL) zajedno sa partnerima EXIT Centrom i Turistickom organizacijom Republike Srpske (TORS) sa ciljem razvoja održivog i konkurentnog avanturistickog i eko turizma baziranog na divljim vodama i drugim ekstremnim sportovima pracenog eko i etno ponudom u srednjem toku rijeke Vrbas.
______________________________________________________
Ars Kozara 2009
Simone Malavolti - I ovoga su ljeta šume Nacionalnog parka Kozara u blizini Prijedora doživjele svoju “sezonsku transformaciju” i postale galerija na otvorenom, u sklopu manifestacije ArsKozara 2009, organizovane od strane udruzenja umjetnika Tac.ka. Ova je inicijativa, u periodu od 20. do 30. jula, omogucila umjetnicima iz Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Srbije i Italije, da eksperimentišu i stvaraju u prelijepom i sugestivnom okruženju planine Kozare.
______________________________________________________
Eko-turizam u dolinama rijeka
Projekat “Podrška kreiranja i promocije puteva za eko i održivi turizam u Bosni i Hercegovini”, vrijedan 3.000 000 EUR, je finansiran od strane Ministarstva inostranih poslova Italije i implementirat ce ga italijanska medunarodna organizacija UCODEP u partnerstvu sa World Wide Fund WWF, vodecom svjetskom organizacijom za zaštitu životne sredine.
______________________________________________________
Nominacija stecaka za Listu svjetske kulturne baštine
Ministri Bosne i Hercegovine, Srbije, Hrvatske i Crne Gore nadležni za kulturu potpisali su u Sarajevu pismo namjere za uspostavljanje meduinstitucionalne suradnje za pripremu i prezentaciju zajednickog projekta nominacije stecaka (srednjovjekovnih nadgrobnih spomenika) za upis na Listu svjetske kulturne baštine UNESCO-a.
______________________________________________________
Izložba sireva u Mostaru
Udruga proizvodaca i preradivaca autohtonih ovcijih sireva i mesa "Pramenka", uz pomoc talijanske nevladine organizacije UCODEP, Ministarstva vanjskih poslova Italije te Ministarstava poljoprivrede Federacije BiH i Hercegovacko-neretvanske Županije organizirat ce u subotu, 21. studenoga, u Hrvatskome domu "Herceg Stjepan Kosaca" u Mostaru Izložbu sireva.
______________________________________________________
Sevdalinka kao turisticki proizvod
Udruženje estradnih izvodaca Tuzlanskog kantona i Bosanski kulturni centar Tuzla organizatori su ovogodišnjeg Drugog Festivala sevdalinke pod nazivom "Sevdalinko u srcu te nosim" koji ce se održati 11. decembra 2009. godine u BKC-u Tuzla sa pocetkom u 19:00 sati.
______________________________________________________
Krenuo voz Sarajevo – Beograd - Sarajevo
Poslije 18 godina, ponovo je uspostavljena direktna željeznicka linija na relaciji “Sarajevo – Beograd – Sarajevo”. Na prvom putovanju na ovoj relaciji relaciji je bilo 20 putnika. Prema redu vožnje, voz ce saobracati svakodnevno iz Beograda u 8.15 i u povratku iz Sarajeva u 11.35 sati tokom cijele godine.
______________________________________________________
Lista ekoloških gradova u Evropi
U prvih 10 ekološki najcistijih gradova Evrope nema nijednog iz istocnih, postkomunistickih regiona starog kontinenta, a Beograd se na listi 30 metropola našao pri dnu, na 27. mestu.
Kao ubedljivo najekološkiji vode skandinavski gradovi - Kopenhagen, Stokholm i Oslo, javljaju poljski mediji.
______________________________________________________
Grbavica (Sarajevo), izmedu prošlosti i buducnosti
Nuccio Franco - Grbavica je naselje u Sarajevu, glavnom gradu Bosne i Hercegovine. Smještena izmedu centra i periferije Grbavica je predstavljala liniju fronte tokom ratnih dešavanja devedesetih godina prošlog vjeka. Pod kontrolom srpskih snaga bila je poprište logora za mucenje da bi po završetku rata pripala hrvatsko-muslimanskoj federaciji, nakon cega je srpsko stanovništvo u najvecem broju otišlo.
______________________________________________________
Dani zime na Kozari
Manifestacija “Dani zime na Kozari” održana je zadnji vikend u januaru 2010. u Prijedoru. Imala je za cilj da okupi sve turisticke djelatnike i promoviše mogucnosti turistickog razvoja planine Kozare i Potkozarja. Manifestacija je ukljucivala takmicenja izmedu gradova u razlicitim zimskim igrama, izložbu, degustaciju i izbor najbolje juhe i kulturno-folkloristicki program karakteristican za ovo podneblje.
Planovi putovanja
Mon, 2006-10-16 15:52.
* Bosna i Hercegovina
* Ostalo
PLANOVI PUTOVANJA
Sarajevo
______________________________________________________
Una je prije svega poezija
Paola Lucchesi - Una je jako voljena. Jer je, jednostavno, prelijepa.
Sjeti se: u slavneskim jezicima rijeka, reka, reka', ženskog je roda....
______________________________________________________
Mala Italija medu bosanskim dolinama
U 150 kuca okruženih zelenilom u okolici Prijedora vec više od stoljeca živi jedna talijanska zajednica. U Štivoru svi imaju talijanski pasoš, u školama se uci talijanski jezik, citaju se talijanske novine i živi se od talijanskih mirovina
Piše Eldin Hadžovic, objavljeno u sarajevskom sedmicniku DANI, 4. juna/lipnja 2004.
______________________________________________________
Cari Sarajeva
Sarajevo je grad poznat i pod nazivom Balkanski Jeruzalem. Tu možete naici na obilježja osnovnih monoteistickih religija, džamije, katolicke i pravoslavne crkve, sinagoge. Gotovo cetiri godine opsade tek su okrznule njegovu car; grad je u velikoj mjeri obnovljen, mada ostaju vidljivi znaci rata.
______________________________________________________
Banja Luka
U predgradu Banje Luke, slijedeci cestu koja vodi prema Sarajevu, prolazite pokraj restorana "Stari Mlin". Zanimljivo mjesto, upravo na obali rijeke Vrbas Tel. 00387 051 213399
______________________________________________________
Prijedor
Tecaj je održan u Prijedoru, od 15. do 19. septembra/rujna 2003. a vodili su ga Elisa Bava i Mirko Montibeller, dvije mlade osobe iz Trentina, clanovi Udruženja Tremembè, koji iza sebe imaju iskustvo razlicitih obrazovnih tecajeva iz humanistickih i tehnickih znanosti.
______________________________________________________
Stivor
Eldin Hadzovic - U 150 kuca okruženih zelenilom u okolici Prijedora vec više od stoljeca živi jedna talijanska zajednica. U Štivoru svi imaju talijanski pasoš, u školama se uci talijanski jezik, citaju se talijanske novine i živi se od talijanskih mirovina.
______________________________________________________
Grmecka visoravan
Cesta koja povezuje Bihac i Jajce prolazi neobicnom visoravni. To je Grmec, ogromni pašnjak okružen šumama, izvanredna priroda, ali i mjesto teških sukoba za vrijeme posljednjeg rata: 1996. godine nije bilo ni sela ni gradica koji nije bio potpuno uništen.
______________________________________________________
Zavidovici
Andrea Rossini - Zavidovici, mali grad Bosne i Hercegovine unesrecen ratom pokušava se ponovno pridici, cak i narocito pomocu odnosa izmedu zajednice i decentralizirane suradnje. I, zašto ne, taoder putem turizma.
______________________________________________________
Travnik, višebojna džamija
Travnik je izvanredno zanimljiv gradic, nekadašnja prijestolnica Bosne i sjedište najstarije medrese.
Ivo Andric, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1962. , ovdje je smjestio svoje "istorijske romane", jer je "istorijski roman" (a ne romansirana istorija) njegovo pravo otkrice.
______________________________________________________
Kraljeva Sutjeska
Franjevacki muzej u Kraljevoj Sutjesci (10 km od Kaknja, na kraju doline) postoji od kraja 1300. godine. Sve do prije koju godinu njime je upravljala prekrasna osoba, fratar Stjepan Duvnjak, koji je odbio da tijekom rata napusti muzej i tako popusti nacionalistickim težnjama bosanske katolicke crkve i HDZa.
______________________________________________________
Lukomir
Na pola sata vožnje od Sarajeva, Bjelašnica je prvi planinski kompleks u okolici bosanskoga glavnog grada, u kojem su se 1984. godine odigrale Zimske Olimpijske igre.
______________________________________________________
Mostar
Andrea Rossini - Oni koji su voljeli Stari voljet ce i "novi stari Most". Prijeci ce preko njega. No ipak, iako je danas dan slavlja, ne smijemo misliti da su u Bosni i Hercegovini pobijedene pozicije onih koji su ga toliko mrzili da su željeli njegov nestanak. Za sada, sa još uvijek pretjerano bijelim kamenjem, Most je samo most. Samo mogucnost.
______________________________________________________
Pocitelj
Nakon Mostara, slijedeci tok Neretve u pravcu Jadranskog mora, gotovo iznenada naici cete, s vaše lijeve strane, staro i pitoreskno mjesto, živo svjedocanstvo turske dominacije: stara džamija iz 1563. godine, medresa iz 1664. godine (koji je prije rata bio vrlo rafiniran hotel), hamam, elegantne kuce muslimanskih plemica osamnaestog stoljeca.
______________________________________________________
Putevima odgovornog turizma
Denis Kajic - U potrazi za zanimljivim odredištima i ljudima koji pokušavaju struktuirati i osposobiti vlastite potencijale za razvoj odgovornog turizma u Bosni i Hercegovini uputili smo se u Brezu, mali grad u centralnoj Bosni sa svojih 14 000 stanovnika.
______________________________________________________
Vodeni ciro
Denis Kajic - “Ciro” je bio voz koji je od pocetka prošlog vijeka, pa do kraja sedamdesetih godina istog, uskotracnom prugom povezivao jugoistocnu Bosnu sa ostatkom zemlje i predstavljao je važnu kariku u privrednom razvoju tog kraja i najprikladnije sredstvo prevoza za svakoga.
______________________________________________________
Otkrivajuci Vardište
Elena Piazza - Na Vardištu, malom mjestu sa oko stotinu stanovnika, formirana je kooperativa žena sa ciljem ugošcavanja stranih i domacih turista.
______________________________________________________
Zapadna Hercegovina - Video -
Odlicna video prica o turistickim - kulturno - ekonomskim resursima Zapadne Hercegovine. Video napravljen u produkciji Turisticke zajednice Zapadno Hercegovacke županije/kantona.
______________________________________________________
Bili smo na Zelenkovcu...
Denis Kajic -Zelenkovac je planinsko izletište kod Mrkonjic grada, smješteno u dolini borove šume kroz koju prolazi istoimeni potok.
______________________________________________________
Etno selo Stanišic
Denis Kajic -Krenete li iz Bijeljine prema Pavlovica mostu na rijeci Drini, nakon par kilometara naici cete na planinske kuce u etno stilu, vodenice, crkvu, jezero... Ispred vas se nalazi etno selo Stanišic, vlasnika Borislava Stanišica, kojega su ratna dešavanja iz vareškog kraja dovela u ravnicu Semberije.
______________________________________________________
Pred vratima Mostara
Francesca Rolandi - Posjetioc koji provede nekoliko dana u Mostaru ne bi trebao propustiti priliku da posjeti gradic Blagaj, smješten 7 kilometara južno od Mostara. Vozeci se cestom prema Blagaju još uvijek su primjetni tragovi ratnih dejstava, ali na kraju puta ce vas docekati derviška tekija smještena u ambijentu iznimne prirodne ljepote.
______________________________________________________
Bjelašnica i njezina sela
Francesca Rolandi - Ostavljamo iza sebe Sarajevo koje uživa u prvim znacima nadolazeceg proljeca i polako zapocinjemo penjanje na planinu Bjelašnicu. Tek što smo stupili na planinsku stazu gradsko sivilo zamjenjuju livade i šume, dok su na vrhovima još uvijek primjetni ostaci snijega.
______________________________________________________
Travnicka hronika
Francesca Rolandi - Pretpostavlja se da ime Travnik potice od rijeci trava tj. od pojma kojim se oznacava zatravljeni dio u dolini „travnik". Za putnika koji dolazi u proljetnom i ljetnom dijelu godine narocito je primjetna dominirajuca zelena boja ovdašnje bogate vegetacije.
______________________________________________________
Jajce
Francesca Rolandi - Dolazeci iz pravca Travnika ugledali smo Jajce, grad smješten na brežuljku iznad predivnih vodopada. Turisticki putokazi ukazuju da je grad od 2006. kandidat za upis na UNESCOvu listu zašticene svjetske baštine.
______________________________________________________
Una regata
Francesca Rolandi - Una regata je medunarodna tradicionalna turisticko - sportsko - kulturna manifestacija. Regata je centralni dogadaj turisticke promocije potencijala rijeke Une i prirodnog okoliša. Regata se odvija u 3 etape, a traje 4 dana. Ovogodišnja 37. Unska regata se održava od 20. do 25. jula, a dio te atmosfere prenosimo na ovom video uradku.
______________________________________________________
Zelengora
Vec duže vrijeme oci sarajevskih ljubitelja brdskog biciklizma zaiskre kad se spomene Zelengora. Osobito onih koji su imali priliku gledati je s obliznjeg Maglica, njene guste šume i planinske vrhunce. Za vecinu je Zelengora, osim prica o partizanima koji su se vješto skrivali u njoj, predstavljala nešto daleko, pomalo nedostižno, misticno i - lijepo.
______________________________________________________
Sarajevo ljubavi moja
Nuccio Franco - U kolektivnom sjecanju Sarajevo nije grad poznat po tome što su u njemu rodene slavne licnosti kao što je Goran Bregovic, Emir Kusturica ili Vedran Smailovic, muzicar tužnog lica koji svira violoncelo u zgradi sarajevske gradske vijecnicem, uništene tokom ratnih razaranja. Mislim da to nije ni zbog toga što su se u njemu 1984. godine održale Zimske olimpijske igre.
______________________________________________________
Pedalajuci od Trsta do Sarajeva i Mostara
Putovanje protiv zaborava na genocid koji nam se desio ispred kucnog praga. Lagana i spora vožnja biciklom koja omogucava da se iz blizine upoznaju mjesta i ljudi jednog svijeta koji nam je tako blizu a ipak tako drugaciji. Iskustvo ugodnog napora pedalanja 900 kilometara i susreta sa zemljom koja gradi vlastitu buducnost kroz hiljade poteškoca.
______________________________________________________
Tajan
Na poziv prijatelja iz Zavidovickog kluba SNIK “Atom” posjetili smo park prirode Tajan, i vozili dionicu od Kamenice (nedaleko od Zavidovica) prema Ponijerima. Nekadašnja sekcija planinarskog društva “Tajan” je vremenom toliko bivala aktivna da je prerasla u pravi klub.
______________________________________________________
Top 5 hostela u Istocnoj Evropi
Time Out New York je sastavio listu najboljih jeftinih hostela, a u vrhu liste je ljubljanski hostel Celica, nekadašnji zatvor koji je preureden i pretvoren u hostel. Najveci turisticki vodic i izdavac digitalnih media: Lonely Planet, proglasio je Celicu 'najmodernijim hostelom na svijetu'.
Putopisi
Mon, 2006-10-16 15:55.
* Bosna i Hercegovina
* Ostalo
PUTOPISI
Skakavac
Gianandrea Sandri - Prije trideset godina lutali smo po citavoj Aziji u potrazi za necim našim. Da smo znali, ne bismo išli tako daleko.
______________________________________________________
Od Trsta do Sarajeva na biciklu. Putopis
Mirko Montibeller - Smještaj u porodicnim kucama je dobra prilika za susret i upoznavanje sa lokalnim ljudima, kao što je i sama ideja ovoga putovanja zamišljena da bude nešto više od uobicajenog proputovanja kroz prirodni ambijent Balkana.
______________________________________________________
Yugo 2008
Roberto Bordin - Vec duže vremena sam namjeravao ucestvovati na nekom medunarodnom radnom kampu, posjetiti zemlje koje su nekada cinile Jugoslaviju i koje su, na njihovu nesrecu, dugi niz godina bile pod pažnjom svekolike svjetske javnosti. Stoga sam odlucio da preko ljeta potražim neki od radnih kampova u tim krajevima i posjetim neke od gradova.
Србија
Iz Vikipedije, slobodne enciklopedije
Koordinate: 41° 52’—46° 11’ SGŠ, 18° 06’—23° 01’ IGD
Република Србија
Republika Srbija
Himna
Bože pravde
Glavni grad
Beograd
44°48′N 20°28′E
Službeni jezik
srpski ¹
Vlada
Republika
- Predsednik
Boris Tadić
- Premijer
Mirko Cvetković
Stvaranje i Nezavisnost
- Osnivanje Srbije oko 850.
- Proglašenje kraljevine
1217.
- Prvi srpski ustanak 15. februar 1804.
- Prvi srpski ustav 15. februar 1835.
- Međunarodno priznanje 13. jul 1878.
- Osnivanje Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca
1. decembar 1918.
Površina
- Ukupno 88.361 km² (113.)
- Voda (%) 0,13
Stanovništvo
- 2007.
7.397.651 (bez podataka za AP KiM) [1] (81..)
- 2002. popis
9.396.411
- Gustina
115/km² (94..)
BDP (PKM)
2007 približno
- Ukupno 64,547 milij. USD (66..)
- Po glavi stanovnika 10.985 USD (86..)
IHR (2006)
0,821 (65..) – visok
Valuta
Dinar ² (RSD)
Vremenska zona
UTC +1, +2 (CET, CEST)
Internet domen
.rs³
Pozivni broj
+381
1U Republici Srbiji u službenoj upotrebi su srpski jezik i ćirilično pismo, U Vojvodini zvanični su i rumunski, rusinski, mađarski, slovački i hrvatski; na Kosovu i Metohiji i albanski;
2 Na Kosovu i Metohiji i evro;
3 .yu je bio u uporednoj upotrebi do 30. marta 2010 kada je ugašen.
U sastavu Republike Srbije su i dve autonomne pokrajine Vojvodina i Kosovo i Metohija[3]. Od NATO bombardovanja SRJ, pokrajina Kosovo i Metohija se nalazi pod protektoratom Ujedinjenih nacija. Institucije privremene samouprave na Kosovu i Metohiji, na kojem Albanci čine etničku većinu, su 17. februara 2008. jednostrano proglasile nezavisnost, koju Srbija ne priznaje.
Srbija se na severu graniči sa Mađarskom, na severoistoku sa Rumunijom, na istoku sa Bugarskom, na jugu sa Republikom Makedonijom, na jugozapadu sa Albanijom i Crnom Gorom a na zapadu sa Hrvatskom i Bosnom i Hercegovinom.
Srbija je od završetka Prvog svetskog rata bila osnivač i sastavni deo zajedničke države sa većinom balkanskih Južnih Slovena prvobitno u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, kasnije preimenovanoj u Kraljevinu Jugoslaviju, zatim u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji, Saveznoj Republici Jugoslaviji i Državnoj zajednici Srbija i Crna Gora. Od 2006. godine je Srbija kao naslednica SCG postala suverena i nezavisna država.
Glavni grad je Beograd. Sa 1.576.124 stanovnika po popisu iz 2002. godine, on je administrativno i ekonomsko središte Srbije.
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Geografija Srbije
Ušce Save u Dunav kod Beograda
Srbija se nalazi na Balkanu - regionu jugoistocne Evrope (oko 80% teritorije) i u Panonskoj niziji - regionu srednje Evrope (oko 20% teritorije). No, geografski, a i klimatski, jednim delom se ubraja i u mediteranske zemlje. Ukupna dužina granica sa okolnim zemljama iznosi 2.397 km, od cega je 1.717km suvozemnih i 680km recnih[4]. Dužina granica po državama susedima iznosi: Albanija 122 km, Bosna i Hercegovina 391 km, Bugarska 371 km, Hrvatska 315 km, Madarska 166 km, Republika Makedonija 252 km, Crna Gora 236 km, Rumunija 544 km[4].
Severni deo Republike zauzima ravnica (vidi još: Geografija Vojvodine), a u južnim predelima su brežuljci i planine. Postoji preko 30 planinskih vrhova iznad 2.000 metara nadmorske visine[4], a najviši vrh je Ðeravica (na Prokletijama) sa visinom od 2.656 metara[4].
Planinski reljef Srbije objašnjava pojavu mnogih kanjona, klisura i pecina (Resavska pecina, Ceremošnja, Risovaca...).
[uredi] Hidrologija
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Reke Srbije
Reka Begej u Zrenjaninu
Veci deo Srbije pripada slivu Dunava (81.646 km² tj. 92.4%[5]), koji i sam protice kroz severnu Srbiju dužinom od 588 kilometara[6]. Pored Dunava, plovne su još celim svojim tokom kroz Srbiju reke: Sava (206 km[4]), Tisa (168 km[4]) i Begej (75 km[4]), a delimicno su plovne Velika Morava (3km od 185 km[4]) i Tamiš (3km od 118 km[4]). Ostale velike reke, sa dužinom toka kroz Srbiju vecom od 200km, su[4]: Zapadna Morava (308 km), Južna Morava (295 km), Ibar (272 km), Drina (220 km) i Timok (202 km). Deo juga Srbije pripada slivu reka Beli Drim u Metohiji i Radika u Gori (4.771 km² tj. 5.4%[5]) koje teku ka Jadranskom moru. Slivovi reka Pcinja, Lepenac i Dragovštica na jugoistoku Srbije pripadaju egejskom slivu (1.944 km² tj. 2.2%[5])[5]. Pored reka, u Srbiji je izgraden i citav niz veštackih kanala, koji služe za odbranu od poplava, navodnjavanje zemljišta, plovidbu i druge namene. Njihova ukupna dužina iznosi 939.2 km[4], od cega je za brodove, do 1000 t, plovno 385.9 km[4]. Najveci sistem kanala se nalazi u ravnicarskom delu zemlje i poznat je pod nazivom Dunav-Tisa-Dunav, prema nazivima reka koje povezuje.
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Jezera Srbije
Vlasinsko jezero
Vecina jezera u Srbiji je poligenetskog porekla[7], a najvece medu njima je Ðerdapsko jezero, površine 178 km² (sa rumunskim delom: 253 km²)[4], koje je po nastanku veštacko-akumulaciono jezero, napravljeno pregradivanjem Dunava. Druga veca veštacka jezera u Srbiji, sa površinom vecom od 10 km², su[4]: Vlasinsko jezero (na reci Vlasini, 16 km²), Perucac (na reci Drini, 12.4 km²) i Gazivode (na reci Ibru, površine 11.9 km²). Najvece prirodno jezero, je Belo jezero površine 25 km²[traži se izvor od 01. 2010.], koje se nalazi u u Vojvodini. Na visokim planinama juga Srbije, javljaju se lednicka jezera, poput Ðeravickih na Prokletijama ili jezera na Šar-planini[7], dok se na krajnjem severu javljaju, inace retka[7], eolska jezera, Palicko (5.6 km²) i Ludoško[7]. Pored njih, u Srbiji danas postoje još dve grupe prirodnih jezera i to su: kraška (Žagubicko vrelo) i recna jezera (Rusanda, Carska bara), dok su tektonska jezera, koja su postojala u prošlosti, tokom vremena nestala. U nekim pecinama Srbije, javljaju se podzemna tj. pecinska jezera, kakva su na primer, jezera u Ravanickoj pecini, kod istoimenog manastira.
Najviši vodopad u Srbiji je Jelovarnik (71 metar) na Kopaoniku[8], koji sacinjavaju tri uzastopne kaskade, a drugi po visini je Piljski na Staroj planini (64 metra[9]). Najveci i najduži kanjon Srbije i Evrope je Ðerdap na Dunavu[8], dok je najvece recno ostrvo Srbije je Ostrvo u Dunavu kod Kostolca[8], površine 60 km²[traži se izvor od 01. 2010.].
[uredi] Klima
Klimatski dijagram Beograda
Najznacajniji vetrovi Srbije su:
* Košava (hladan i suv vetar karakteristican za sever Srbije)
* Severac (hladan i suv severni vetar)
* Moravac (hladan i suv; dolazi sa severa i duva dolinom Morave)
* Južni vetar (topao i suv; duva sa juga dolinom Morave)
* Jugozapadni vetar (topao i vlažan; dolazi sa Jadrana i dopire do Zapadne Srbije)
[uredi] Biljni i životinjski svet
Biogeografski, na teritoriji Srbije nalaze se dve zonalne vegetacije (odnosno, dva bioma) — veci deo površine pripada biomu širokolisnih i mešovitih šuma umerenih predela, dok predeli iznad gornje šumske granice pripadaju biomu tundri (alpijske tundre). U okviru šumskog bioma prisutna su cetiri ekoregiona: balkanske mešovite šume (zauzimaju najveci deo teritorije južno od Save i Dunava), panonske mešovite šume (zauzimaju Panonsku niziju sa obodnim predelima), dinarske mešovite šume (mala površina u jugozapadnom delu Srbije) i rodopske planinske mešovite šume (mala površina u jugoistocnom delu Srbije). U okviru bioma tundri razvijena je visokoplaninska zeljasta vegetacija alpijskih livada i kamenjara. Pored zonalne vegetacije, zastupljeni su i drugi vegetacijski oblici, u zavisnosti od lokalnih uslova, npr. nizijske livade, tresave, stepski fragmenti.
[uredi] Nacionalni parkovi
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Nacionalni parkovi Srbije
Ime? Osnovan? Površina (ha)? Mapa Slika
Nacionalni park Ðerdap 1974. 93.968
Srbija na mapi Srbije
Srbija
IronGate.jpg
Nacionalni park Kopaonik 1981. 11.810
Srbija na mapi Srbije
Srbija
Smrce na Kopaoniku.jpg
Nacionalni park Tara 1981. 22.000
Srbija na mapi Srbije
Srbija
Planina tara.jpg
Nacionalni park Šar-planina 1986. 39.000
Srbija na mapi Srbije
Srbija
MountShara.jpg
Nacionalni park Fruška gora 1960. 25.393
Srbija na mapi Srbije
Srbija
Monastère de Mala Remata.jpg
[uredi] Istorija
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Istorija Srbije
Coat of arms of Serbia small.svg
Ovaj clanak je deo serije o
istoriji Srbije
Rane godine
Praistorija u Srbiji
Lepenski Vir
Starcevo
Vinca
Antika u Srbiji
Rimsko doba u Srbiji
Srednji vek
Srbija u Srednjem veku
Bosna • Duklja / Zeta • Paganija
Raška • Zahumlje • Travunija
Srpsko carstvo
Maricka bitka
Srpske države 1371-1389.
Kosovska bitka
Srpska despotovina
Tursko doba
Srbija u Otomanskom carstvu
Pad Srbije pod tursku vlast
Carstvo Jovana Nenada
Velika seoba Srba
Prva austrijska uprava
Druga austijska uprava
Srpska revolucija
Prvi srpski ustanak
Drugi srpski ustanak
Moderno doba
Kneževina Srbija
Kraljevina Srbija
Prvi svetski rat
Kraljevina Jugoslavija
Drugi svetski rat
Nediceva Srbija
Užicka republika
NOB
SR Srbija
SR Jugoslavija
Srbija i Crna Gora
Republika Srbija
Vidi još:
Istorija Kosova
Istorija Vojvodine
Ovaj šablon: p • r • u
Kategorija: Istorija Srbije
[uredi] Praistorija
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Praistorija na tlu Srbije
Najstariji tragovi ljudskog postojanja, na tlu današe Republike Srbije, datiraju u vreme poslednjeg glacijala, oko 40.000 godine pne[11]. Najznacajniji lokaliteti iz ovog perioda su pecine kod sela Gradac, ispod Jerininog brda nedaleko od Kragujevca i Risovaca na Vencacu kod Arandelovca[11].
Lepenski Vir: Praroditeljka, skulptura iz svetilišta XLIV
Figurina iz Vince, danas u Britanskom muzeju
Starcevacku kulturu zamenila je u srednjem neolitu Vincanska kultura, koja je svoj naziv dobila po lokalitetu Vinca - Belo brdo, nedaleko od Beograda na obali Dunava i predstavlja tehnološki najnapredniju praistorijsku kulturu na svetu[12]. Njeni lokaliteti iz poznog neolita Plocnik kod istoimenog sela pored Prokuplja odnosno Belovode i Belolice kod Petrovca, na osnovu pronadenih bakarnih nalaza, predstavljaju najstarije evropske centre metalurgije, što pomera pocetke metalnog doba u još dalju prošlost. Kuce Vincanske kulture su gradene od istih materijala i istih su oblika, kao one iz Starcevacke kulture, ali su za razliku od njih, masivnije sa dve prostorije i ognjištima, dok su u poznom periodu bile poredane u redove sa svojevrsnim ulicama izmedu njih, pa bi se njihova naselja mogla smatrati urbanim. Pored zemljoradnje i stocarstva kao osnovnih zanimanja, ljudi u ovom periodu su se bavili i lovom, ribolovom i sakupljanjem plodova, zatim pravljenjem grncarije, alatki od kamena, ali i pletenjem asura od like i trske, pa cak i preradom vune. Grncariju karakteriše zaobljenost, dok antropomorfne i zoomorfne figurine (Lady of Vinca, Vidovdanka, Hajd vaza, Boginja na tronu), kao i prosopomorfni poklopci i žrtvenici predstavljaju izuzetne umetnicke domete ove kulture. Posebnu odliku Vincanske kulture predstavljaju urezani znaci, poznati kao vincansko pismo, o cijoj funkciji ima mnogo pretpostavki (oznake vlasništva, kaucije, piktogrami ili slikovno pismo, fonetsko pismo...)[13].
Kulture bronzanog doba, pocinju da se javljaju na tlu Srbije oko 1900. godine p. n. e. i to na podrucju Banata (moriška), Srema (vinkovacka), severozapadne Srbije (Belotic-Bela Crkva) i južnog Pomoravlja (Bubanj-Hum III-Slatina). Njihov mirni život je poremecen oko 1425. godine pne, kada sa severa nadire nova kultura (kultura grobnih humki) sa bronzanim oružjem (macevi, sekire, bodeži), što dovodi do pokretanja naroda, koja su doprla i do Egipta[11]. Izmedu 1200. godine p. n. e. i 1000. godine pne, na prostoru Kosova, Pomoravlja, Backe i Banata, postoje ljudske zajednice koje imaju ista naselja, posude, oblik sahranjivanja, bave se uzgajanjem jecma i pšenice, uzgajaju goveda, svinje i konje, a rede koze i ovce. Krajem drugog i pocetkom prvog milenijuma pne (period od 1125. godine p. n. e. do 750. godine p. n. e.), dolazi do nastanka gvozdenog doba i formiranja prvih etnickih zajednica na Balkanskom poluostrvu (Dardanaca, Tribala, Ilira i Tracana). Za gvozdeno doba je vezan i dolazak Trako-kimeraca oko 725. godine p. n. e. iz Kavkasko-pontskih predela, koji sa sobom donose svoje gvozdeno oružje i nakit. Tokom naredna dva veka dolazi do formiranja etnickog razgranicenja medu plemenima na Balkanu, pocinje da se razvija razmena dobara (o cemu svedoce luksuzni helenski predmeti pronadeni na ovom prostoru), a arheološka istraživanja ukazuju i na procese helenizacije Tribala i Dardanaca, dok se iz istorijskih izvora zna da su izmedu 300. godine p. n. e. i 100. godine p. n. e. vodili ratove sa makedonskim kraljevima.
Konzervirani ostaci bedema (levo i desno) i kule (u sredini) rimskog kastruma u Singidunumu
Mlade gvozdeno doba karakteriše pojava Kelta, koji se 335. godine p. n. e. sastaju sa Aleksandrom Makedonskim (336. p. n. e.—323. p. n. e.) na Dunavu, da bi nakon njegove smrti prešli Savu i Dunav i otpoceli napade na celo poluostrvo, sve do poraza kod Delfa, 279. godine p. n. e. Oni se nakon toga povlace sa tla današnje Grcke i uspevaju da pokore Tribale i deo Autarijata, sa kojima formiraju mocno pleme Skordiska[11], koji na tlu današnje Karaburme podižu svoj grad Singidunum, koji se smatra pretecom prestonice moderne Srbije, Beograda.
[uredi] Antika
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Antika na tlu Srbije
Ulazna kapija Feliks Romulijane
Širenje Rimljana na Balkansko poluostrvo, otpocelo je krajem III veka pne, sukobima sa Ilirima predvodenim kraljicom Teutom. Tokom tri ilirsko-rimska i makedonsko-rimska rata, Rimljani su pokorili Ilire i Anticke Makedonce. Nakon toga, zapocinje njihov prodor Panonskoj niziji i ratovi protiv Dardanaca i Skordiska. Pocetkom nove ere, gušenjem Batonovog ustanka, celokupno Balkansko poluostrvo se našlo pod rimskom vlašcu. Veci deo današnje Srbije, ušao je u sastav provincije Gornja Mezija, dok su manji delovi ušli u sastav provincija Panonije, Dalmacije i Dakije. Na ovom prostoru su bile stalno stacionirane dve rimske legije IV Flavia (u Singidunumu, današnjem Beogradu) i VII Claudia (u Viminacijumu kod današnjeg Kostolca na Dunavu). Podignut je citav niz gradova koji su bili povezani sistemom puteva koji su omogucavali laku komunikaciju izmedu delova Rimskog carstva, koje je za vladavine cara Trajana, nakon dackih ratova, bilo na svom teritorijalnom vrhuncu[11].
Upadi varvarskih plemena iz centralne Evrope i povlacenje Rimljana iz Dakije, tokom Aurelijanove vladavine, doveli su podizanja niza rimskih kastruma duž desne obale Dunava, koji su formirali Dunavski limes. Jedan od njegovih naslednika, Dioklecijan uveo je tetrarhiju kao oblik vladavine i izvršio reformu unutrašnje organizacije Rimskog carstva, cime je Sirmijum postao jedna od prestonica države. Varvarski napadi na Dunavsku granicu su se nastavili, a jednu od prekretnica cini prodor Gota 378. godine, nakon cega pocinje i trajno naseljavanje varvara na tlu Rimskog carstva. Car Teodosije I je 395. godine podelio Rimsko carstvo na dva dela, pri cemu veci deo današnje Srbije ulazi u sastav Istocnog rimskog carstva, dok su manji delovi (severni i zapadni delovi Vojvodine i severozapadni deo uže Srbije) pripali Zapadnom rimskom carstvu.
[uredi] Srednji vek
Vista-xmag.png Za više informacija videti Istorija Srbije u Srednjem veku i Dolazak Slovena na Balkansko poluostrvo
Sredinom V veka, Huni predvodeni Atilom stvaraju mocnu državu, koja propada nakon njegove smrti 453. godine, a na tlu današnje Srbije svoje države stvaraju Gepidi i Istocni Goti. Pljackaškim upadima na teritoriju Istocnog rimskog carstva, pridružuju se u prvim decenijama VI veka i Sloveni, ponekad kao samostalni napadaci, a ponekad udruženi sa drugim varvarskim narodima. Sredinom istog veka na Balkansko poluostrvo stižu Avari, koji, predvodeni kaganom Bajanom, tokom narednih pola veka šire svoju vlast i uticaj na okolne Slovene, uz ciju pomoc napadaju i pljackaju vizantijske teritorije, a 582. godine zauzimaju i sam Sirmijum.
Krajem veka su Sloveni toliko ojacali da se vec 584. godine pominje njihovo trajno naseljavanje na prostorima južno od Save i Dunava, a dva godine kasnije i njihov napad na Solun, u kome su korišcene i opsadne sprave.
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Dolazak Srba na Balkansko poluostrvo
Srpske kneževine na Balkanu
Prekretnicu u slovenskom naseljavanju, predstavlja dolazak na vlast cara Iraklija na vlast 610. godine. On procenjuje da rat sa Persijom na istocnim granicama carstva, predstavlja daleko veci problem i po stupanju na presto povlaci sve preostale snage sa Dunavske granice i prebacuje ih na istok, cime je otvoren put za trajno i neometano naseljavanje Slovena, koji ce u narednim decenijama, preplaviti celo Balkansko poluostrvo. Posle neuspešne slovenske opsade Soluna 611. godine i kombinovane opsade Carigrada 626. godine, na prostor Balkana i današnje Srbije doseljavaju se Srbi. Prema recima vizantijskog cara Konstantina Porfirogenita (913—959), oni su se, uz Iraklijevu dozvolu, naselili na prostorima Srbije, Neretvljanske oblasti, Zahumlja, Travunije i Konavlja[14][15]. On takode navodi da su došli iz Bojke odnosno Bele ili Nekrštene Srbije u kojoj su vlast od oca nasledila dva brata. Oni su podelili narod, tako da je jedan ostao na celu Srba u Beloj Srbiji, dok je drugi sa delom naroda krenuo u seobu ka jugu.
Pola veka kasnije, tacnije 680. godine, na Balkan dolazi narod turskog porekla Protobugari, koji se naseljavaju istocno od Srba, medu Slovenima na podrucju nekadašnje Trakije. Tokom narednih vekova, oni ce se stopiti sa okolnom slovenskom masom i izgubiti svoj jezik i obicaje, ali ce joj nametnuti svoje ime Bugari. Njihova država obuhvatice istocnu Srbiju sa Moravskom dolinom, Beogradom i Sremom. Varvarska najezda je uništila stare rimske gradove i uredenje, tako da par narednih vekova karakteriše potpuno odsustvo bilo kakvih podataka o zbivanjima u unutrašnjosti Balkanskog poluostrva.
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Srbija u doba Vlastimirovica
Pecat kneza Strojimira, srednjeg sina kneza Vlastimira
Kneza koji je predvodio Srbe u seobi na Balkan, nasledio je posle smrti njegov sin, tako da je vlast, tokom vekova, ostala u istoj porodici, a prvi knez cije ime je zabeleženo, bio je Višeslav, za koga se pretpostavlja da je vladao krajem VIII veka. Njegov unuk Vlastimir, koji je vladao u prvoj polovini IX veka, smatra se utemeljivacem srpske države u srednjem veku. Srbija se tokom njegove vladavine našla na udaru susednih Bugara predvodenih Presijamom (832—852), koji su u trogodišnjem ratu doživeli potpun poraz, izgubivši pri tome i veci deo vojske. Posle njegove smrti, oko 851. godine, Bugari su ponovo napali Srbiju, ali su njegovi sinovi Mutimir (851—891), Strojimir i Gojnik ponovo potukli Bugare. Tokom borbi je zarobljen i najstariji sin hana Borisa (852—889) Vladimir (889—893) sa 12 uglednih bojara. Nakon toga je zakljucen mir i prijateljstvo izmedu Srba i Bugara, a zarobljenici su oslobodeni i otpraceni do granice u Rasu.Kasnije je medu Vlastimirovim sinovima došlo do borbe oko vlasti, u kojoj je pobedio najstariji Mutimir, koji je zarobio mladu bracu i poslao ih u Bugarsku kao zarobljenike. Tokom njegove vladavine je vladarska porodica primila hrišcanstvo[16], a papa Jovan VIII (872—882) je zatražio od njega 873. godine da se, nakon uspeha moravsko-panonske misije, podloži Metodiju, kao slovenskom episkopu, sa sedištem u Sirmijumu. Posle njegove smrti 891. godine, Srbiju su ponovo zahvatili sukobi oko vlasti iz kojih je kao pobednik izašao Mutimirov bratanac Petar (892—917). On je kao kum kneza Bugarske i tada najmocnijeg vladara na Balkanu Simeona Velikog (knez 893—913, car 913—927), bio u mogucnosti da skoro dve decenije vlada Srbijom u miru. Njegovu vladavinu je okoncao sam Simeon, koji je od zahumskog kneza Mihajla dobio izveštaje o Petrovim kontaktima sa njegovim protivnicima Vizantincima, nakon cega je Petra na prevaru zarobio, a za novog kneza Srbije postavio Mutimirovog unuka Pavla (917—923).
Približne granice Srbije u doba kneza Caslava
Temnicki natpis sa kraja X ili pocetka XI veka, pronaden kod Varvarina
Nekoliko decenija kasnije 971. godine Bugarska država propada i ulazi u sastav Vizantije[17]. Okrutna vizantijska uprava na delovima Balkana naseljenim Slovenima, dovela je 976. godine do pobune u Makedoniji na cijem su se celu našli sinovi kneza Nikole. Ustanak se brzo proširio, a na njegovom celu se, usled pogibije ostale brace, našao Samuilo[17]. Posle prodora u Grcku, do Korinta i Peloponeza, on, oko 998. godine, pokrece pohod ka zapadnim delovima Balkana i do 989. godine osvaja veci deo današnje Srbije i okolnih srpskih kneževina[17]. Pocetkom XI veka, Vizantija predvodena carem Vasilijem II pocinje da potiskuje ustanike i posle velike pobede u bici na Belasici 1014. godine, Samuilo umire od srcanog udara, a njegova država se prakticno raspala usled dinastickih borbi oko vlasti[17]. Vec 1018. godine, udovica poslednjeg cara se sa porodicom predala Vasiliju, ali su pojedine Samuilove vojskovode nastavile da pružaju otpor[18]. Poslednji od njih bio je Sermon koji je vladao Sremom[18]. Njega je na prevaru ubio vizantijski zapovednik Beograda 1019. godine, cime je i poslednji ostatak Samuilove države pokoren.
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Slovenski ustanci protiv Vizantije u X i XI veku
Vizantijska uprava na prostorima naseljenim slovenskim stanovništvom je posle sloma Samuilovog ustanka, zapocela proces helenizacije stanovništva i uvodenje placanja poreza u novcu, umesto, kao do tada, u naturi. Ove promene su, uz povecanje poreza usled krize u samoj Vizantiji, doveli do podizanja dve nove slovenske pobune. Prvo je u leto 1040. godine u Pomoravlju izbio ustanak na cijem se celu našao, navodni Samuilov unuk, Petar Deljan, koji je u Beogradu proglašen za cara. Iako se ustanak brzo proširio na prostor današnje Srbije, Makedonije i severne Grcke, on je vec 1041. godine ugušen. Tri decenije kasnije, 1072. godine dolazi do novog ustanka pod vodstvom Ðorda Vojteha, a ustanici za cara u Prizrenu proglašavaju zetskog princa Konstantina Bodina. Pod njegovim vodstvom oni osvajaju Niš, ali krajem godine bivaju potuceni kod Pauna na Kosovu, cime je ustanak ugušen.
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Raška (država)
Granice kraljevine Zete u doba kralja Bodina
Pocetkom naredne decenije, Bodin je, kao kralj Zete, zauzeo Rašku u kojoj je za vladare postavio župane Vukana (oko 1083—1112) i Marka, a potom i Bosnu u kojoj je postavio kneza Stefana. Borbe sa Vizantijom od 1091. godine vodi iskljucivo raški župan Vukan koji iz Zvecana više puta prodire na Kosovo spaljujuci Lipljan, a kasnije stiže i do Vranja, Skoplja i Pologa. Na vlasti ga smenjuje njegov bratanac Uroš I koji ulazi u savez sa Madarima u borbama sa Vizantijom. Njegova cerka Jelena postaje žena buduceg kralja Madarske Bele II, a njegov sin Beloš kraljevski palatin. Madari ce tokom celog XII veka ratovati sa Vizantijom, prvo oko Srema i Beograda, a zatim i oko Moravske doline, a raški župani ce u gotovo svakom od tih ratova ucestvovati kao madarski saveznici. Oni uspevaju da, na kratko, osvoje Beograd, a kasnije i Niš, ali ih Vizantinci, predvodeni mocnim carem Manojlom I Komninom potiskuju, tako da se svi sukobi okoncavaju bez znacajnijih teritorijalnih proširenja. Istovremeno Rašku potresaju i unutrašnji sukobi oko vlasti izmedu Uroševih sinova Uroša II i Dese u kome ucešce uzima i sam Manojlo. Vizantijski car na kraju postavlja za novog velikog župana Tihomira, sina velmože Zavide.
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Srbija u doba Nemanjica
Veliki župan Stefan Nemanja
Protiv njega ce se, 1166. ili 1168. godine, pobuniti njegov najmladi brat Stefan Nemanja koji ce potisnuti stariju bracu iz zemlje, a kasnije ce kod Pantina na Kosovu potuci vizantijsku vojsku predvodenu njegovom bracom, koja ga nakon toga priznaju za vladara. Nemanja ce tokom naredne tri decenije voditi uspešne ratove protiv Vizantije u kojima ce znacajno proširiti svoju državu. Pripaja joj Neretvljansku oblast, Zahumlje, Travuniju, Zetu, delove Kosova, Metohije, a na kratko osvaja i Niš u kome se sastaje sa svetim rimskim carem i vodom krstaša III krstaškog pohoda Fridrihom Barbarosom, kome predlaže savez protiv Vizantije. Na prestolu ga, u dogovoru sa vizantijskim carem, nasleduje srednji sin Stefan, koji pocetkom svoje vladavine biva potisnut od starijeg brata Vukana, ali na kraju uspeva da se održi na vlasti. Koristeci se politickom situacijom na Balkanu nastalom posle krstaškog zauzeca Carigrada 1204. godine, on je nastavio širenje svoje države (osvaja Prizren, Vranje i Niš), koju 4. januara 1217. godine uzdiže na rang kraljevine, dobivši od pape Honorija III kraljevski venac. Dve godine kasnije, njegov mladi brat Sava je od vaseljenskog patrijarha u Nikeji izdejstvovao uzdizanje raške episkopije na nivo arhiepiskopije ciji je postao prvi arhiepiskop, cime je srpska crkva stekla autokefalnost i udareni su temelji današnjoj Srpskoj pravoslavnoj crkvi.
Sveti Sava, prvi srpski arhiepiskop i prosvetitelj
Stefana nasleduju sinovi Radoslav (1223—1234) i Vladislav (1234—1242) koji vladaju pod uticajem svojih mocnih tastova epirskog despota i bugarskog cara, posle kojih na vlast dolazi najmladi sin Uroš I (1242—1276). Iako nije uspeo da proširi granice svoje države, Uroš je uspeo da ekonomski ojaca državu tako što je iz Transilvanije doveo rudare Sase, cime je zapocela ekploatacija rudnika u Srbiji, što ce njegovim naslednicima pružiti finansijsku osnovu za dalja osvajanja. Bio je oženjen Jelenom Anžujskom koja je igrala znacajnu ulogu u tadašnjoj Srbiji, a slikarstvo njegove zadužbine Sopocana spada u sam vrh evropske srednjovekovne umetnosti. Njega je sa vlasti, usled neuspešnih ratova i nezadovoljstva u zemlji, zbacio 1276. godine stariji sin Dragutin (kralj Srbije 1276—1282, kralj Srema 1282—1316), koji ce, svega nekoliko godina kasnije 1282. godine, prepustiti vlast mladem sinu Milutinu (1282—1321), koji spada u red najznacajnijih srpskih vladara[19]. Tokom nekoliko narednih godina, Milutin ce proširiti Srbiju ka jugu, osvajajuci veci deo današnje Makedonije sa Skopljem koje mu postaje prestonica i severne delove Albanije, a na kratko ce držati i sam Drac.Kasnije ce osvojiti Branicevo, koje predaje Dragutinu, kome je madarski kralj i njegov tast dodelio na upravu Macvu sa Beogradom i severnu Bosnu. Sam Milutin 1299. godine zakljucuje mir sa Vizantijom, prema kome mu car Andronik II (1282—1328) priznaje osvajanja i daje za ženu petogodišnju cerku Simonidu.
Kralj Milutin
Pocetak XIV veka obeležava gradanski rat izmedu brace oko prava nasledivanja prestola koji se okoncava ponovnim prihvatanjem Deževskog ugovora, kojim je Dragutin 1282. godine predao vlast Milutinu i prema kome ga nasleduje Dragutinov sin. Milutina je sa vlasti 1314. godine pokušao da zbaci sin Stefan (1322—1331), koji je uhvacen i po njegovom naredenju oslepljen, posle cega je poslat u izgnanstvo u Carigrad. Nakon Dragutinove smrti 1316. godine on zarobljava njegovog sina i naslednika Vladislava i zauzima njegovu državu, posle cega vodi trogodišnji rat sa kraljem Madarske Karlom Robertom (1310—1342) u kome gubi Beograd, ali zadržava Macvu i Branicevo. Posle njegove smrti 1321. godine, državu zahvata gradanski rat izmedu njegovih sinova Konstantina i Stefana, u koji se nakon Konstantinove pogibije ukljucuje Vladislav, ali Stefan i njega pobeduje. On nastavlja da širi svoju državu ka jugu na racun, Vizantije, ali ne uspeva da povrati primorje od Cetine do Dubrovnika koje se nakon Milutinove smrti odcepilo, nakon cega ga osvaja ban Bosne Stefan II Kotromanic (1322—1353). Protiv njega je stvoren savez Vizantije i Bugarske, koji je Stefan uništio, potukavši do nogu Bugare u bici kod Velbužda 1330. godine. Samo godinu dana kasnije, njegov sin Dušan (kralj 1331—1346, car 1346—1355) koristi nezadovoljstvo vlastele i u Nerodimlju zarobljava oca, koji iste godine umire u kao zatvorenik u Zvecanu, a Dušan postaje novi kralj.
Bitka na Kosovu, Adam Stefanovic
Godine 1217, tokom vladavine Stefana Prvovencanog, Srbija postaje nezavisna kraljevina, a 1346. dostiže vrhunac moci kao carstvo Stefana Dušana, koji se proglasio za „Cara Srba i Grka“. Turci Osmanlije su porazili srpsko plemstvo 1389. u Bici na Kosovu polju, dok su konacno zagospodarili Srbijom posle pada Smedereva 1459. godine.
[uredi] Otomanska vladavina
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Istorija Srbije u Otomanskom carstvu
U periodu od 1459. do 1804, Srbija je bila pod direktnom vlašcu Osmanlijskog carstva, mada je u nekoliko kracih intervala, od kojih je najduži bio od 1718. do 1739. godine, Habzburška monarhija držala pod svojom vlašcu veci deo centralne Srbije.
[uredi] Moderna Srbija
[uredi] Srpska revolucija
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Srpska revolucija
Srbija je svoju borbu za nezavisnost pocela tokom Srpske revolucije, a ta borba je trajala nekoliko decenija.
Neprestane politicke krize u Otomanskom carstvu dovela dalje su pogoršavale život hrišcanskog stanovništva. Za vreme Prvog srpskog ustanka (1804-1813) koji je predvodio Karadorde Petrovic, srpski ustanici su uspeli da izgrade svoju državu pre nego što je turska vojska ponovo zauzela Srbiju. Dve godine kasnije je izbio Drugi srpski ustanak pod vodstvom Miloša Obrenovica, koji se okoncao sporazumom srpskih ustanika i turske vlasti.
[uredi] Kneževina Srbija
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Kneževina Srbija
Knez Miloš Obrenovic
Knez Miloš je vladao Srbijom samovoljno i imao je brojne protivnike, koji su cesto podizali bune, ali su se one sve one završavale neuspešno. Na spoljnopolitickom planu, Miloš je, uz pomoc Rusije izdejstvovao Akermansku konvenciju (1828), Jedrenski mir (1829) i Hatišerif iz 1830. kojima je jacala autonomija Srbije sa Milošem Obrenovicem kao njenim naslednim knezom.
Nezadovoljstvo Miloševom vladavinom u Srbiji rezultovala je Miletinom bunom. Knez Miloš je pod pritiskom nezadovoljnih knezova savzao skupštinu 15. februara 1835. na kojoj je donet Sretenjski ustav, prvi ustav medu na Balkanu. Sretenjski ustav je je bio vrlo libelaran, njime je u Srbiji konacno ukinut feudalizam i ogranicena prava kneza. Kako je ustav najviši pravni akt jedne zemlje, a da je Srbija tada bila vazalna kneževina Osmanskog carstva, Porta se protivila njenom donošenju. Austrija i Rusija su takode bile protiv ustava jer ga ni same nisu imale, i zbog straha od širenja ideja Francuske revolucije. Pod inostranim pritiskom knez Miloš je, na svoje zadovoljstvo, ukinuo ustav.
1867. godine, poslednje osmanske trupe napuštaju Srbiju, a knez Mihailo Obrenovic dobija kljuceve vecih srpskih gradova, cime država postaje de fakto nezavisna. Na Berlinskom kongresu 1878. Srbija je dobila medunarodno priznanje.
[uredi] Srbi u južnoj Ugarskoj
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Srbi u južnoj Ugarskoj
Srbi u južnoj Ugarskoj su sredinom 19. veka imali autonomiju pod imenom Srpska Vojvodina.
[uredi] Kraljevina Srbija
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Kraljevina Srbija
Majskim prevratom 1903. i ubistvom kralja Aleksandra i kraljice Drage, na vlast ponovo dolazi dinastija Karadordevic, potomci Karadorda Petrovica, a za novog kralja je postavljen Petar Karadordevic. Srbija je znatno proširila svoju teritoriju na jug posle pobeda u Balkanskim ratovima. Uz velike ljudske i materijalne žrtve, Srbija je doprinela pobedi sila Antante u Prvom svtskom ratu.
[uredi] Jugoslovenske države
Jugoslavija
Posle 1918. Srbija je jedina unoseci svoju državnost i suverenost, bila osnivac Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, preimenovane 1929. u Kraljevina Jugoslavija.
[uredi] Srbija u Drugom svetskom ratu i period posle rata do danas
U Drugom svetskom ratu, delovi Srbije su bili pod okupacijom Sila Osovine, odnosno nacisticke Nemacke i njenih saveznika Italije, Bugarske, Madarske, Albanije, kao i marionetske pro-fašisticke državne tvorevine pod nazivom Nezavisna Država Hrvatska (NDH), u Srbiji je vladala Vlada narodnog spasa pod generalom Nedicem do 1944 godine. U Srbiji borbe protiv okupatora je vodila JVuO od maja 1941 do 1944 kada su se povukli u Bosnu.
Neposredno posle rata, 1945, kao naslednica Kraljevine Jugoslavije, formirana je država pod imenom Demokratska Federativna Jugoslavija koja je bila pod novom vlašcu komunistickog režima na celu sa Josipom Brozom-Titom. Iste godine (1945.) država menja ime u Federativna Narodna Republika Jugoslavija, dok je 1963. konacno promenila ime u Socijalisticka Federativna Republika Jugoslavija.
Od 1992, posle raspada SFRJ, sve do 2003. Srbija je cinila, zajedno sa Crnom Gorom - Saveznu Republiku Jugoslaviju. Od 2003. Srbija je sastavni deo Državne zajednice Srbija i Crna Gora. Dana 21. maja 2006. godine, održan je referendum na kome su se gradani Crne Gore izjasnili za nezavisnost. Od 5. juna 2006. godine Republika Srbija deluje kao nezavisna i suverena država. Dana 8.11.2006. godine proglašen je u Narodnoj skupštini Republike Srbije, posle izvršenog uspešnog referenduma, Ustav Republike Srbije.
[uredi] Ustavno uredenje i politicki sistem
Republika Srbija je sekularna država sa republikanskim oblikom vladavine.
[uredi] Teritorijalna organizacija Republike Srbije
Srbija Republika Srbija do 2009. godine
Autonomne Pokrajine:
- Vojvodina
- Kosovo i Metohija
Zbog velike etnicke, kulturne i ekonomske neujednacenosti, a u cilju zadovoljenja i lakšeg ostvarivanja prava coveka i gradanina, na teritoriji Republike Srbije formirane su dve autonomne pokrajine:
* Vojvodina (Administrativni centar: Novi Sad)
* Kosovo i Metohija (Administrativni centar: Priština)
Ove pokrajine imaju jasno utvrdene nadležnosti i za svoj rad su odgovorne republickoj vlasti.
Napomena: Do formiranja statistickih regiona u Srbiji 2009. godine, deo teritorije Republike Srbije koji se nalazio izvan podrucja autonomnih pokrajina nazivao se kolokvijalno Centralna Srbija. Centralna Srbija nije predstavljala posebnu administrativno-upravnu jedinicu, vec je bila pod neposrednom upravom Republike. Ustavom iz 1990. teritorija Republike je jedinstvena i nedeljiva. Na istom stanovištu je i Ustav iz 2006. godine.
[uredi] Statisticki regioni
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Statisticki regioni Srbije
U julu 2009. godine, skupština Srbije usvojila je zakon kojim je formirano sedam statistickih regiona na teritoriji Srbije. [20] Statisticki regioni Srbije su:
* Vojvodina
* Beograd
* Zapadni region
* Istocni region
* Centralni region
* Južni region
* Kosovo i Metohija
Navedeni regioni su formirani kao statisticke jedinice koje obuhvataju podrucja odredenog broja okruga, u cilju sakupljanja podataka za potrebe Republickog zavoda za statistiku i potrebe republickih organa uprave.
[uredi] Okruzi
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Okruzi Srbije
Teritorija Srbije je podeljena na 29 upravnih okruga i teritoriju grada Beograda, upravni okruzi su oblik dekoncentracije vlasti tzv. deataširani centri, na celu upravnog okruga nalazi se nacelnik, koji nema velike nadležnosti, ali je odgovoran Vladi za sprovodenje propisa Vlade na podrucju okruga, prakticno on ima položaj emisara, no njegove nadležnosti su znatno vece u slucaju velikih nesreca ili elementarnih nepogoda. Okrug se sastoji od nekoliko jedinica lokalne samouprave — opština (komuna), koje za razliku od okruga predstavljaju vid decentralizacije vlasti, i kao takve imaju svoje originerne prihode i organe lokalne vlasti.
[uredi] Gradovi
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Gradovi u Srbiji
U Srbiji i njenim pokrajinama nalazi se 6.167[21] naselja.
Na teritoriji Srbije službeno postoji 24 grada i glavni grad Beograd (koji ima poseban status). To su gradovi:
Beograd (1.281.801 stanovnika, sa okolinom 1.576.124), Kragujevac (147.473, sa okolinom 180.252), Niš (254.164, sa okolinom 292.137)[22], Novi Sad (286.157, sa okolinom 372.999)1 Priština (254.021 stanovnika, sa okolinom 564.800 stanovnika), Valjevo, Vranje, Zajecar, Zrenjanin, Jagodina, Kraljevo, Kruševac, Leskovac, Loznica, Novi Pazar, Pancevo, Prokuplje , Požarevac, Smederevo, Sombor, Sremska Mitrovica, Subotica, Užice, Cacak i Šabac
Dok su Beograd, Novi Sad, Kragujevac i Niš svoju teritoriju podelili na 2 ili više gradskih opština, ostali gradovi su organizovani kao jedinstvena jedinica lokalne samouprave.
[uredi] Demografija
Vista-xmag.png Za više informacija videti Demografija Srbije, Demografska istorija Srbije, Demografija Kosova i Metohije i Realni broj stanovnika opština i gradova Republike Srbije 2008. godine
Etnicki sastav stanovništva Srbije 2002. godine
Prema popisu iz 2002. godine, koji nije izvršen na celoj teritoriji Republike Srbije, jer nije izvršen na jugu Srbije, u AP Kosovo i Metohija, popisani deo teritorije Republike Srbije ima 7.498.001 stanovnika. 52% stanovništva živi u gradovima.
Procenat pismenog stanovništva je 96,4% (muškarci 98,9%, žene 94,1%).
Stopa radanja je 1,78 dece u proseku po svakoj ženi. Prosecna dužina života stanovnika Srbije je 74 godine (muškarci 71, žene 76).
[uredi] Narodi i nacionalne manjine
Srbi cine vecinu od 82,86% stanovništva, slede Madari 3,91%, Bošnjaci 1,82%, Romi 1,44%, Jugosloveni 1,08%, Hrvati 0,94%, Crnogorci 0,92 %, Albanci 0,82%, zatim Slovaci, Vlasi, Rumuni, Makedonci, Muslimani, Bugari, Bunjevci, Rusini, Ukrajinci, Slovenci, Goranci, Nemci, Rusi, Cesi, Turci i drugi.
Srbija (bez Kosova i Metohije) centralna Srbija Vojvodina
Broj % Broj % Broj %
Srbi 6.212.838 82,86 4.891.031 89,48 1.321.807 65,05
Crnogorci 69.049 0,92 33.536 0,61 35.513 1,75
Jugosloveni 80.721 1,08 30.840 0,56 49.881 2,45
Madari 293.299 3,91 3.092 0,06 290.207 14,28
Bošnjaci 136.087 1,82 135.670 2,48 417 0,02
Romi 108.193 1,44 79.136 1,45 29.057 1,43
Hrvati 70.602 0,94 14.056 0,26 56.546 2,78
Albanci 61.647 0,82 59.952 1,1 1.695 0,08
Slovaci 59.021 0,79 2.384 0,04 56.637 2,79
Vlasi 40.054 0,53 39.953 0,73 101 0
Rumuni 34.576 0,46 4.157 0,08 30.419 1,5
Makedonci 25.847 0,35 14.062 0,26 11.785 0,58
Bugari 20.497 0,27 18.839 0,34 1.658 0,08
Bunjevci 20.012 0,27 246 0 19.766 0,97
Muslimani 19.503 0,26 15.869 0,29 3.634 0,18
Rusini 15.905 0,21 279 0,01 15.626 0,77
Ukrajinci 5.354 0,07 719 0,01 4.635 0,23
Slovenci 5.104 0,07 3.099 0,06 2.005 0,1
Goranci 4.581 0,06 3.975 0,07 606 0,03
Nemci 3.901 0,5 747 0,01 3.154 0,16
Rusi 2.588 0,03 1.648 0,03 940 0,05
Cesi 2.211 0,03 563 0,01 1.648 0,08
Jevreji 1.158 0,02 706 0,01 452 0,02
Egipcani 814 0,01 685 0,01 129 0,01
Šokci 717 0,01 38 0,00 679 0,03
Aškalije 584 0,01 413 0,01 171 0,01
Turci 522 0,01 385 0,01 137 0,01
Cincari 293 0,00 248 0,00 45 0,00
ostali 7.623 0,10 3.925 0,07 3.698 0,18
neizjašnjeni i neopredeljeni 107.732 1,44 52.716 0,97 55.016 2,71
regionalna pripadnost 11.485 0,15 1.331 0,02 10.154 0,50
nepoznato 75.483 1,01 51.709 0,95 23.774 1,17
Ukupno 7.498.001 100 5.466.009 100 2.031.992 100
Srbija (bez podataka za AP Kosovo i Metohiju) 2002.
Srbi
?
82,86%
Madari
?
3,91%
Bošnjaci
?
1,82%
Romi
?
1,44%
Jugosloveni
?
1,08%
Hrvati
?
0,94%
Crnogorci
?
0,92%
Albanci
?
0,92%
ostali
?
9,79%
[uredi] Jezik
Službeni jezik je srpski koji se piše cirilicnim pismom. Na podrucju AP Vojvodine i AP Kosova i Metohije u skladu sa Ustavom pored srpskog koriste se i jezici nacionalnih manjina madarski, slovacki, hrvatski, rumunski, rusinski i albanski.
[uredi] Religija
Konfesionalni sastav stanovništva Srbije 1991. godine
Najveci broj vernika u Srbiji je pravoslavne vere (84.98%), pa slede rimokatolici (5.48%), muslimani (suniti) (3.2%) i protestanti (1.08%), dok su druge religije slabije zastupljene[23], a u Srbiji živi i izvestan broj ateista[23].
Ustav i zakoni Srbije dozvoljavaju slobodu veroispovesti, što se u praksi i poštuje, iako sloboda veroispovesti nije ostvarena u potpunosti. Primeri ovoga su postojanje dve islamske zajednice u Srbiji i njihov, medusobno, napet odnos, pitanje nacionalizovane imovine verskih zajednica, kao i sporadicni napadi na vernike, službenike i objekte nekih, mahom manjih, verskih zajednica[24].
Srbija nema državnu religiju, pa se tako ni verski praznici ne tretiraju kao državni, ali je gradanima dozvoljeno da proslavljaju verske praznike kao i odreden broj neradnih dana za najznacajnije praznike za svaku veroispovest (prvi dan Božica i Uskršnji praznici kod hrišcana, prvi dan Ramazanskog bajrama i Kurban-bajrama kod pripadnika muslimanske vere i prvi dan Jom Kipura kod pripadnika judaizma)[25].
[uredi] Državni simboli
Vista-xmag.png Za više informacija videti Zastava Republike Srbije, Grb Republike Srbije i Himna Srbije
Zgrada Narodne skupštine u Beogradu
Himna Republike Srbije je ujedno i stara himna nekadašnje Kraljevine Srbije „Bože pravde“, uz neznatno izmenjen tekst.
Grb Republike Srbije je stari grb Kraljevine Srbije iz doba dinastije Obrenovic iz 1882. godine i cini ga dvoglavi beli orao sa štitom na grudima na kome su krst i cetiri ocila, a iznad glava orla se nalazi kruna loze Nemanjica.
Republika Srbija ima narodnu zastavu koja je trobojka sa vodoravno položenim bojama: crvenom, plavom i belom. Pored narodne, postoji i Državna zastava koja je u osnovi ista kao i narodna s tim što na trecini dužine gledano sa leva na desno na plavom polju stoji i mali grb Republike Srbije.
[uredi] Politika
Vista-xmag.png Za više informacija videti Politika Srbije i Spoljni odnosi Srbije
Boris Tadic, sadašnji predsednik Srbije
Sadašnji predsednik Srbije je Boris Tadic koji je dobio najviše glasova na predsednickim izborima 2008. Tadic je i predsednik vladajuce Demokratske stranke.
Posle parlamentarnih izbora održanih 11. maja 2008., Srbija je 7. jula 2008. dobila koalicionu Vladu Liste za evropsku Srbiju, okupljene oko Demokratske stranke i liste okupljene oko Socijalisticke partije Srbije, na celu sa predsednikom Vlade Mirkom Cvetkovicem.
Vece parlamentarne stranke u novom sazivu Skupštine Srbije, pored vladajucih, su i: Srpska radikalna stranka, Srpska napredna stranka, Demokratska stranka Srbije, Nova Srbija, Liberalno-demokratska partija.
Trenutni predsednik Narodne skupštine Republike Srbije je Slavica Ðukic-Dejanovic iz SPS-a.
Ono što je karakteristicno za politicki sistem Srbije je da je nestabilan, i po pravilu stranke su izvor ove nestabilnosti, pa je u Srbiji još u 19 veku skovan pojam "strancarenje"- koji oznacava jalovu svadu, prepirku izmedu stranaka, bez obzira na kvalitet odluka ili rešenja.
Republika Srbija je i clanica više medunarodnih organizacija kao što su: Organizacija Ujedinjenih nacija (OUN), Organizacija za evropsku bezbednost i saradnju (OEBS), Pakt za stabilnost Jugoistocne Evrope, Savet Evrope (SE), NATO program Partnerstvo za mir, Medunarodne organizacije za migracije, Medunarodni komitet Crvenog krsta i Crvenog polumeseca.
[uredi] Pravosude
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Ministarstvo pravde Republike Srbije
Ustav Srbije odreduje da su sudovi samostalni i nezavisni državni organi koji štite slobode i prava gradana, zakonom utvrdena prava i interese pravnih subjekata i obezbeduju ustavnost i zakonitost.
Sudska vlast pripada sudovima i nezavisna je od zakonodavne i izvršne vlasti. Sudske odluke se donose u ime naroda i zasnivaju se na Ustavu, zakonu, potvrdenom medunarodnom ugovoru i propisu donetom na osnovu zakona. Sudske odluke su obavezne za sve i ne mogu biti predmet vansudske kontrole. Sudsku odluku može preispitivati samo nadležni sud u zakonom propisanom postupku. Svako je dužan da poštuje izvršnu sudsku odluku.
Sudovi republickog ranga: Ustavni sud, Vrhovni kasacioni sud, Privredni apelacioni sud, Viši prekršajni sud, Upravni sud
Sudovi opšte nadležnosti:
- Osnovni sudovi - za teritoriju grada, odnosno jedne ili više opština
- Viši sudovi - za podrucje jednog ili više osnovnih sudova
- Apelacioni sudovi - za podrucje više viših sudova
- Vrhovni kasacioni sud
Sudovi posebne nadležnosti:
- Privredni sudovi - za teritoriju jednog ili više gradova, odnosno više opština
- Privredni apelacioni sud - neposredno viši sud za privredne sudove
- Prekršajni sudovi - za teritoriju grada, odnosno jedne ili više opština
- Viši prekršajni sud - neposredno viši sud za prekršajne sudove
- Upravni sud
Ustavni sud je samostalan i nezavisan državni organ koji štiti ustavnost i zakonitost i ljudska i manjinska prava i slobode. Odluke Ustavnog suda su konacne, izvršne i opšteobavezujuce.
Vrhovni kasacioni sud je najviši sud u Republici Srbiji, koji je neposredno viši sud za Privredni apelacioni sud, Viši prekršajni sud, Upravni sud i apelacione sudove.
Apelacioni sud je neposredno viši sud za više sudove i osnovne sudove.
Viši sud je neposredno viši sud za osnovne sudove kada je to odredeno zakonom.
Napomena: novi sistem uredenja sudova primenjuje se od 1. januara 2010.
[uredi] Ekonomija
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Ekonomija Srbije
100 dinara s likom srpskog naucnika Nikole Tesle
Srpska ekonomija je bila u kolapsu tokom 1990ih. Godine 1993. zabeležena je druga najveca inflacija u istoriji ekonomije 2,35 · 1023 procenata (64% dnevno)[26]. Prosecna plata u decembru 1993. iznosila je 21 marku. U najkriticnijim momentima dolazilo je i do nestašica hrane[27]. Srbiji su uvedene opšte sankcije Saveta bezbednosti UN 1992. Veci deo sankcija je ukinut 1996, 2000, 2001. i 2005. kada je u potpunosti normalizovana trgovina sa SAD.
Poljoprivreda cini 16,6% nacionalnog BDP-a, industrija 25,5% i uslužne delatnosti 57,9%. Ukupni BDP za 2007. je bio oko 44,8 milijardi dolara. Dok je BDP-PPP za 2007. po stanovniku iznosio 10,375 dolara[28]. Srbija se nalazi na površini od ukupno 8.840.000 hektara (vidi još: Poljoprivreda Srbije). Površina poljoprivrednog zemljišta obuhvata 5.734.000 hektara (0,56 ha po stanovniku), a na oko 4.867.000 hektara te površine prostire se obradivo zemljište (0,46 ha po stanovniku). Oko 70% ukupne teritorije Srbije cini poljoprivredno zemljište, dok je 30% pod šumama.[29] Najveci ratarski kraj je Vojvodina. Gaji se žito, kukuruz, suncokret i soja, te u manjoj meri povrtarske kulture. Najpoznatiji krompir je iz Ivanjice, paprika iz Leskovca, a kupus iz Futoga. Šumadija je poznata po vocarstvu; Vršac, obronci Fruške gore, Aleksandrovacka Župa i deo Metohije po vinogradima. Stocarstvo je razvijeno u Raškoj i u istocnoj Srbiji. Metohija je plodna žitnica. Kosovo je najvece nalazište lignita u Evropi. Homoljske planine su nalazište bakra. Severni deo Banata je bogat naftom i zemnim gasom.
Zgrada Narodne banke Srbije u blizini Slavije
Srbija raspolaže sa oko 2.961.000 radno-sposobnog stanovništva, sa stopom nezaposlenosti od 21,56%[30] (Kosovo i Metohija oko 50%). U poljoprivredi radi oko 30%, industriji 46% i uslužnim delatnostima 24% (2002, bez Kosova i Metohije)[2]. Stopa inflacionog rasta preko 6,5%.
Ukupna spoljnotrgovinska robna razmena Republike Srbije za period januar-decembar 2007. godine iznosila je 19.790,9 miliona evra[31]. Izvoz je iznosio 6432,2 miliona, a uvoz 13358,7 miliona. Spoljnotrgovinska robna razmena bila je najveca sa clanicama Evropske unije, oko 60%. U izvozu, glavni spoljnotrgovinski partneri, pojedinacno, bili su: Italija (1.094,2 miliona dolara); Bosna i Hercegovina (1.042,1 miliona dolara) i Crna Gora (950,9 miliona dolara). U uvozu, glavni spoljnotrgovinski partneri, pojedinacno, bili su: Ruska Federacija (2.625,9 miliona dolara, uglavnom uvoz energenata); Nemacka (2.169,7 miliona dolara) i Italija (1.777,8 miliona dolara). U izvozu za 2007. godinu najvece ucešce imaju: gvožde i celik (1.094 miliona dolara); obojeni metali (694 miliona dolara); povrce i voce (467 miliona dolara); odeca (445 miliona dolara) i proizvodi od metala (426 miliona dolara). Kod uvoza, najviše su zastupljeni: nafta i naftni derivati (1.962 miliona dolara); drumska vozila (1.503 miliona dolara); gvožde i celik (917 miliona dolara); industrijske mašine za opštu upotrebu (881 miliona dolara) i elektricne mašine i aparati (807 miliona dolara).
[uredi] Turizam
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Turizam u Srbiji
Turisticki centar „Suncani vrhovi“ na Kopaoniku je jedan od najvecih turistickih centara u Srbiji.
Zahvaljujuci brojnim pozitivnim razvojnim trendovima turisticka delatnost se svrstala medu najdinamicnije i najpropulzivnije privredne grane, sa višestrukim multiplikativnim efektima (u periodu 1990—2000. god. medunarodni turisticki promet povecan je za preko 50%, dok su ukupni prihodi uvecani za skoro 80%).[traži se izvor od 09. 2009.] To turizmu daje snažnu generatorsku funkciju u širokom spektru delatnosti, koji se sve više ukljucuje u prioritete privrednog razvoja brojnih receptivnih zemalja i njihovih pojedinih delova.
Strategijom razvoja turizma u Srbiji utvrden je selektivni pristup[traži se izvor od 09. 2009.], pri cemu se seoski turizam tretira kao prioritetan u okviru onih vidova turizma koji su vezani za posebna interesovanja (narocito se potencira razvoj eko-turistickih sela na brdsko-planinskim podrucjima, koja nude zdravu sredinu, ekološku hranu, ugodan ambijent, aktivan odmor u prirodi, etnografske i druge kulturno-istorijske vrednosti).
U dosadašnjem razvoju brdsko-planinskih sela dominantnu, a cesto i jedinu funkciju privredivanja imala je poljoprivreda (uglavnom stocarstvo i ratarstvo). Brojne druge delatnosti i aktivnosti domicilnog stanovništva, zasnovane na raznovrsnim i vrednim prirodnim i antropogenim lokalnim resursima, uglavnom su ostajale na marginama razvojnih dogadanja.[traži se izvor od 09. 2009.] Medu njima je i turisticka delatnost koji je važan faktor prosperitetnijeg razvoja ovih sela u Srbiji.
[uredi] Saobracaj
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Saobracaj u Srbiji
Aerodrom Nikola Tesla u Beogradu
Srbija ima razvijen drumski, železnicki, vazdušni i vodni saobracaj.
Putna mreža Srbije ima 40.845 kilometara, od toga su oko 5.500 kilometara putevi prvog reda. U mreži je 498 kiliometara autoputa pod naplatom putarine i 136 kilometara poluautoputeva pod naplatom putarine.[32]
Ukupna dužina železnicke mreže u Srbiji je 3.619 km a ukupna dužina puteva je 42.692 km (asfaltni) i 24.860 km (betonski).[33]
Najznacajnija saobracajnica je drumsko-železnicki evropski koridor 10 (autoput E-75, Subotica - Beograd - Niš - Preševo; sa svojim krakovima autoput E-80 Niš - Dimitrovgrad kao i autoput E-70 Šid - Beograd), koji je kroz istoriju bio put koji je povezivao istok i zapad, koji je spajao Bliski istok i srednju Evropu.
Kroz Srbiju tece reka Dunav, važan plovni put (koridor 7) koji povezuje srednju Evropu sa Crnim morem. Pored Dunava, plovne reke su: Sava, Morava i Tisa, kao i kanal Dunav-Tisa-Dunav.
Aerodromi za medunarodni putnicki saobracaj u Srbiji su aerodrom „Nikola Tesla“ u Beogradu, aerodrom „K?nstantin ?eliki“ u Nišu i aerodrom „Slatina“ u Prištini.
[uredi] Kultura
[uredi] Likovne umetnosti
Vista-xmag.png Za više informacija videti Srpsko slikarstvo, Srpska arhitektura i Srpska umetnost
Nadežda Petrovic: Autoportret, 1907, Narodni muzej, Beograd
Narodni muzej u Beogradu
Na teritoriji Srbije postoje ostaci kulturne zaostavštine još iz praistorije. Najpoznatija neolitska kultura na tlu Srbije je kultura Lepenskog Vira. U Srbiji su se nalazili raskošni carski gradovi i palate u doba poznog Rimskog carstva i rane Vizantije, ciji se ostaci mogu videti u Sirmijumu, Gamzigradu i Caricinom gradu (Justiniana Prima).
Srpski srednjovekovni spomenici koji su se ocuvali do danas uglavnom su crkve i manastiri. Vecina ovih spomenika ima freskama ukrašene zidove. Najoriginalniji spomenik srpske srednjovekovne umetnosti je manastir Studenica (oko 1190). Ovaj manastir je bio model za kasnije manastire Mileševa, Sopocani i Visoki Decani. Verovatno najpoznatija srpska srednjovekovna freska je prikaz „Mironosnice na grobu“ (ili Beli andeo) iz manastira Mileševa.
Ikonoslikarstvo je takode deo srpskog srednjovekovnog kulturnog nasleda.
Uticaj vizantijske umetnosti se pojacao nakon pada Carigrada u ruke krstaša 1204, kada su mnogi umetnici utekli u Srbiju. Njihov uticaj je vidljiv u izgradnji crkve Bogorodica Ljeviška, manastira Staro Nagoricane i manastira Gracanica.
Manastir Visoki Decani je sagraden izmedu 1330. i 1350. Za razliku od drugih srpskih manastira, ovaj je sagraden u romanickom stilu pod nadzorom majstora Vite iz Kotora. Na freskama ovog manstira nalaze se 1.000 portreta koji opisuju sve najvažnije epizode iz Novog zaveta. U katedrali se nalaze ikonostas, igumanov presto i dekorisani sarkofag kralja Stefana III Decanskog.
Još jedan stil crkvenog gradevinarstva se razvio u Srbiji krajem 14. veka, i to u dolini reke Morave (Moravska škola). Odlika ovog stila je bila bogata dekoracija spoljnih crkvenih zidova. Freske u manastiru Manasija prikazuju religijske scene u kojima ucestvuju ljudi u srpskim srednjovekovnim odorama.
Za vreme turske vladavine uglavnom je zamrla umetnicka aktivnost u Srbiji. Neke barokne tendencije vidljive su kod srpskih umetnika sa kraja 18. veka u južnoj Ugarskoj (Teodor Kracun, Jakov Orfelin).
Mnogi mladi umetnici iz novoustanovljene srpske države 19. veka su se školovali u inostranstvu, posebno u Francuskoj i Nemackoj, i doneli su sa sobom avangardne stilove. Pored Pariza i Minhena, Beograd je bio u prvoj polovini 20. veka jedan od centara impresionizma. Nadežda Petrovic je slikala u stilu fovizma, dok je Sava Šumanovic bio pod uticajem kubizma. Ipak u tom periodu srpsko slikarstvo je obeležio Paja Jovanovic.
Znacajni srpski slikari 20. veka bili su: Milan Konjovic, Marko Celebonovic, Petar Lubarda, Vladimir Velickovic i Mica Popovic.
Srbija je poznata po slikarima naive, kao što su Janko Brašic, Sava Sekulic, Martin Jonaš i Zuzana Halupova. Slovacko selo Kovacica u Vojvodini je centar naivnog slikarstva.
[uredi] Književnost
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Srpska književnost
Vuk Stefanovic Karadžic
Pocetak srpske pismenosti vezuje se za aktivnost brace Cirila i Metodija na Balkanu. Postoje spomenici rane srpske pismenosti iz 11. veka, pisani glagoljicom. Vec u 12. veku, pojavljuju se tekstovi pisani cirilicom. Iz ove epohe je najstarija cirilicna knjiga srpske redakcije, jevandelje zahumskog kneza Miroslava, brata Stefana Nemanje. Miroslavljevo jevandelje je i najstarija i najlepše ilustrovana srpska knjiga srednjeg veka.
Za vreme turske vladavine, u Srbiji se razvijala usmena lirska i epska književnost.
U doba nacionalnog preporoda, tokom prve polovine 19. veka, Vuk Stefanovic Karadžic je preveo Novi zavet na srpski narodni jezik i reformisao srpski jezik i pravopis. Time je udaren temelj srpskoj književnosti novijeg vremena. Najznacajniji srpski pesnici 19. veka bili su Branko Radicevic, Petar Petrovic Njegoš,Laza Kostic, Ðura Jakšic i Jovan Jovanovic Zmaj. U 20. veku primat imaju prozni pisci: Ivo Andric, Isidora Sekulic, Miloš Crnjanski, Meša Selimovic, Dobrica Cosic, Danilo Kiš, Aleksandar Tišma, mada ima i vrednih pesnickih dostignuca: Milan Rakic, Jovan Ducic, Desanka Maksimovic, Miodrag Pavlovic,Miroslav Antic, Branko Miljkovic i Vasko Popa.
U poslednjoj deceniji 20. veka i u prvoj deceniji 21. veka, najznacajniji su autori: David Albahari, Milorad Pavic, Goran Petrovic, Svetlana Velmar-Jankovic, Svetislav Basara ...
[uredi] Muzika
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Srpska muzika
Gusle
Srbija ima dugu tradiciju folklora i narodne muzike. Igra grupe plesaca, pod imenom kolo, je najomiljeniji vid folklora u Srbiji i razlikuje se od regiona do regiona. Najpopularnija kola su užicko kolo i moravac.
[uredi] Umetnicka muzika
Najznacajniji srpski kompozitor umetnicke muzike bio je Stevan Stojanovic Mokranjac (1856—1914). On je bio i muzikolog, sakupljac narodne muzike i direktor prve muzicke škole u Srbiji. Njegovo najpoznatije muzicko delo su horske pesme Rukoveti. Ostali znacajni srpski kompozitori su: Kornelije Stankovic, Stevan Hristic i Stanislav Binicki.
[uredi] Narodna muzika
U 19. veku i ranije, karakteristicni narodni instrumenti su bile gusle i frula, dok su u Vojvodini korišcene tambure i gajde. Znatno kasnije, a i danas, glavni instrumenti u novokomponovanoj narodnoj muzici su harmonika i violina.
Trubacki orkestri su veoma popularni u Srbiji. Festival trubaca u Guci je centralna manifestacija ove vrste muzike. Najpoznatiji trubac Srbije je Boban Markovic.
Najvažniji predstavnici srpske narodne muzike su: pevaci Predrag Cune Gojkovic, Predrag Živkovic Tozovac, Toma Zdravkovic, Merima Njegomir, Lepa Lukic, Vasilija Radojcic i Miroslav Ilic, kao i kompozitori Milutin Popovic-Zahar, Radoslav Graic, Dragan Aleksandric. Tu su još Zvonko Bogdan i Janika Balaž cija je muzika vezana za vojvodanske muzicke tradicije, a u novije vreme i grupa Legende. Mnogi današnji srpski pevaci su popularni u celoj jugoistocnoj Evropi, kao na primer: Lepa Brena, Željko Joksimovic, Dragana Mirkovic i Svetlana Ražnatovic-Ceca.
Period turske vlasti ostavio je orijentalni trag u muzici celog Balkana, pa i Srbije. Primetan je i uticaj romske muzike. U poslednjih 20-ak godina, razvijen je trend kombinovanja narodne muzike, orijentalnih uticaja i dens muzike pod imenom turbo-folk.
[uredi] Zabavna, pop i rok muzika
U zabavnoj i pop muzici, velike zvezde estrade sa prostora Srbije (tada kao dela Jugoslavije) bili su Ðorde Marjanovic[34] i Lola Novakovic.[35] Još uvek su aktivni Ðorde Balaševic i Zdravko Colic.
Rok grupe su se pojavile u Srbiji krajem 1960e-ih. Veliku popularnost su postigle 1980e-ih, sa grupama novog talasa: Idoli, Elektricni orgazam i Ekatarina Velika. U to vreme, a i danas, aktivne su grupe Riblja corba, Bajaga i Instruktori i Van Gog.
Legenda jugoslovenskog roka, Goran Bregovic, poslednjih desetak godina stekao je medunarodnu popularnost svojom muzikom obojenom etnomuzickim motivima. Slicnom kategorijom muzike bave se Biljana Krstic, Slobodan Trkulja & Balkanopolis i Nele Karajlic sa grupom No Smoking Orchestra.
Srbija je pobedila na takmicenju za Pesmu Evrovizije 2007. u Helsinkiju sa pesmom „Molitva“ u izvodenju pop-pevacice Marije Šerifovic
[uredi] Pozorište i film
Vista-xmag.png Za više informacija videti Film u Srbiji i Pozorište u Srbiji
Narodno pozorište u Beogradu
Joakim Vujic je osnivac savremenog srpskog pozorišta. On je osnovao Knjažesko-srbski teatar u Kragujevcu 1835. Znacajni srpski pisci pozorišnih komada bili su Jovan Sterija Popovic u 19, i Branislav Nušic u 20. veku. U Beogradu se od 1967. održava medunarodni festival savremenog teatra BITEF. Tradicionalno najkvalitetnije pozorišne scene u Srbiji su Narodno pozorište u Beogradu, Atelje 212, Jugoslovensko dramsko pozorište i Srpsko narodno pozorište u Novom Sadu.
Medu pozorišnim radnicima koji su obeležili srpski teatar poslednjih decenija izdvajaju se Bojan Stupica, Mira Trailovic i Jovan Cirilov, a od pisaca Aleksandar Popovic, Dušan Kovacevic, Ljubomir Simovic i Biljana Srbljanovic.
Srpska filmska umetnost je jedna od vodecih kinematografija istocne Evrope. Pre Drugog svetskog rata u Srbiji je proizvedeno 12 filmova. U posleratnom periodu, na medunarodnoj sceni su se istakli režiseri: Goran Markovic, Aleksandar Petrovic, Dušan Makavejev, Slobodan Šijan, Goran Paskaljevic i drugi. Najnagradivaniji srpski filmski režiser je Emir Kusturica koji je izmedu ostalog dobitnik dve Zlatne palme na festivalu u Kanu.
Medu glumcima, u prvoj polovini 20. veka su se istakli Cica Ilija Stanojevic, Žanka Stokic i Dobrica Milutinovic. Novije doba srpskog pozorišta i filma su obeležili glumci: Miodrag Petrovic Ckalja, Pavle Vujisic, Ljubiša Jovanovic, Zoran Radmilovic, Ljuba Tadic, Danilo Bata Stojkovic, Dragan Nikolic, Milena Dravic, Velimir Bata Živojinovic, Mira Stupica, Jelisaveta Seka Sablic, Ljubiša Samardžic, Mira Banjac, Bora Todorovic,Mija Aleksic, Olivera Markovic, Ružica Sokic, Miki Manojlovic ...
[uredi] Svetska kulturna baština UNESKO-a u Srbiji
Manastir Studenica
* 1979 - Grad Stari Ras, manastir Sopocani i Petrova crkva (najstarija crkva u Srbiji)
* 1986 - Manastir Studenica
* 2004 - Manastir Decani
* 2006 - Manastir Gracanica, Pecka patrijaršija i crkva Bogorodica Ljeviška
* 2007 - Carska palata Feliks Romulijana kod Gamzigrada
[uredi] Razvoj nauke i visokog školstva
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Nauka u Srbiji
Uslovi za razvoj nauke i školstva u Srbiji nisu postojali za vreme turske vladavine. Prvi pokušaj osnivanja nacionalnog školstva bila je Velika škola iz 1808, potpomognuta Srbima iz Austrije. Tek u periodu 1835-1878. dolazi do institucionalizacije prosvete. Velika škola u Beogradu je otvorena 1863, a transformisana je u Univerzitet 1905. Osnivanjem institucija Narodnog muzeja (1844) i Društva srpske slovesnosti (1841), koje je preraslo u Srpsku akademiju nauka i umetnosti, ostvareni su uslovi za organizovano bavljenje naukom. Mnogi mladi i talentovani Srbi su u tom periodu školovani u inostranstvu o trošku države, da bi se dobili strucnjaci za dalji razvoj.
U Austriji, Srbi su organizovali Maticu srpsku (1826) kao svoju kulturnu instituciju. Kasnije je njeno sedište preseljeno iz Pešte u Novi Sad. Prilike u Austriji su bile znatno povoljnije za razvoj srpskog školstva i nauke.
Svetski vredni naucnici iz Srbije su, izmedu ostalih: prirodnjak Josif Pancic, geograf Jovan Cvijic, matematicar Mihajlo Petrovic, astronom Milutin Milankovic, fizikohemicar Pavle Savic. Pored njih, mnogi srpski naucnici su radili i stvarali u inostranstvu. Takvi su na primer Mihajlo Pupin i Nikola Tesla.
Tokom druge polovine 20. veka, u Srbiji su otvoreni naucni instituti za nuklearne nauke u Vinci i institut za inžinjerstvo „Mihajlo Pupin“. Ovo su danas dva najznacajnija naucna instituta u zemlji.
[uredi] Obrazovanje
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Obrazovanje u Srbiji
Po zakonima Srbije, školovanje je svakom dostupno pod jednakim uslovima.
Osnovno školovanje je obavezno i traje osam godina. Deca u osnovnu školu polaze sa navršenih 6 ili 7 godina. Posle osnovne škole, dolazi do racvanja; neki ucenici nastavljaju srednje školovanje u gimnazijama i tu 4 godine sticu opšte obrazovanje, dok drugi nastavljaju obrazovanje u srednjim strucnim školama, koje takode traju cetiri godine. Treca opcija su zanatske škole na kojima specijalisticko obrazovanje (trgovina, zanati) traje tri godine.
Više i visoko obrazovanje se realizuje na višim školama, fakultetima i umetnickim akademijama. Danas u Srbiji deluje 7 državnih i 7 privatnih univerziteta. Državni imaju 84 fakulteta, a privatni 51 fakultet. Postoji i pet samostalnih privatnih fakulteta van univerziteta. Državni univerziteti Srbije su: Univerzitet u Beogradu, Univerzitet u Novom Sadu, Univerzitet u Nišu, Univerzitet u Kragujevcu, Univerzitet u Novom Pazaru, Univerzitet u Prištini (sadašnje sedište u Kosovskoj Mitrovici), Univerzitet umetnosti u Beogradu. Univerzitetski programi su prilagodeni Bolonjskoj deklaraciji, koja predvida sticanje diploma tri nivoa: licenca, master i doktorat[36].
Za redovno školovanje, koje se finansira iz javnih prihoda budžeta Republike Srbije, gradani ne placuju školarinu. Pripadnici nacionalnih manjina imaju pravo na obrazovanje na svom jeziku, u skladu sa zakonom[3].
[uredi] Festivali i sajmovi
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Festivali i sajmovi u Srbiji
U Srbiji ima mnogo kulturnih festivala i sajmova. Najznacajniji su: Beogradski sajam knjiga, Vukov sabor i Beogradski internacionalni teatarski festival (BITEF). Od muzickih manifestacija, najpopularnije su: medunarodni muzicki festival Egzit (Exit) i trubacki Sabor u Guci.
[uredi] Sport
Vista-xmag.png Za više informacija pogledajte Sport u Srbiji
Beogradska arena u Beogradu, jedna od najvecih u Evropi
Popularni sportovi u Srbiji su: fudbal, košarka, vaterpolo, odbojka, rukomet i tenis.
Beograd je bio domacin Letnje univerzijade 2009. Beogradski maraton je najmasovniji sportski dogadaj u Srbiji.
Srbija se prvi put pojavila na Olimpijskim igrama 1912. Nakon toga, sportisti Srbije su bili deo tima Kraljevine SHS/Jugoslavije/SFRJ i Srbije i Crne Gore. Rezultati reprezentativaca državne zajednice Srbije i Crne Gore iz perioda 1992-2006. se racunaju kao rezultati sportskih saveza Srbije. Od 2006, odnosno OI 2008, sportisti iz Srbije nastupaju kao reprezentativci Srbije.
Košarkaši Srbije su osvojili dve zlatne medalje na svetskim prvenstvima 1998. i 2002. Na evropskim prvenstvima osvojili su tri prva mesta (1995, 1997, 2001). Muški odbojkaški tim je na Olimpijskim igrama 2000. u Sidneju i na Evropskom prvenstvu 2001. osvojio zlatnu medalju. Vaterpolo reprezentacija Srbije (SR Jugoslavije, Srbije i Crne Gore) je 2005. i 2009. osvojila svetsko prvenstvo. Evropsko prvenstvo je osvajano 2001, 2003. i 2006. (kao domacin).
Najpoznatija sportska društva u Srbiji su JSD Partizan i SD Crvena zvezda. Najveci uspeh klupskog fudbala u Srbiji bio je 1991. kada su fudbaleri Crvene zvezde osvojili Kup evropskih šampiona i Interkontinentalni kup. Košarkaši Partizana su bili prvaci Evrope 1992, dok su vaterpolisti Partizana šestostruki klupski prvaci Evrope.
Plivaci Milorad Cavic i Nada Higl su 2009. postali prvaci sveta u plivanju u disciplinama 50 metara delfin, odnosno 200 metara prsnim stilom.
Trenutno najuspešnije teniserke Srbije su Ana Ivanovic (osvajac turnira Rolan Garos 2008) i Jelena Jankovic. Najuspešniji medu muškarcima je Novak Ðokovic, osvajac Otvorenog prvenstva Australije 2008. U vreme dok je nastupala za SFRJ, Monika Seleš je osvojila Otvoreno prvenstvo Australije 1991, 1992. i 1993, Otvoreno prvenstvo Francuske 1990, 1991, i 1992, Otvoreno prvenstvo SAD 1991. i 1992.
Bokser Slobodan Kacar osvojio je zlatnu medalju na Olimpijadi u Moskvi 1980. Jasna Šekaric je osvojila zlatnu medalju u streljaštvu (disciplina vazdušni pištolj 10 metara) na Olimpijskim igrama 1988, još 4 olimpijske medalje u periodu 1988-2004, tri svetska i cetiri evropska prvenstva.
[uredi] Praznici
Datum Naziv Napomene
1. i 2. januar Nova godina Neradni dani
7. januar Božic Neradni dan
27. januar Dan Svetog Save Radni dan, neradni u školi
15. februar Dan državnosti i Dan Vojske Srbije Neradni dan
Veliki petak
Velika subota
Vaskrs
Veliki ponedeljak
1. i 2. maj Praznik rada Neradni dan
9. maj Dan pobede Radni dan
28. jun Vidovdan Radni dan
